سیلندرهای گاز تحت فشار، در بسیاری از صنایع حیاتی مانند جوشکاری، آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی نقش کلیدی ایفا می‌کنند. در عین حال، همین سیلندرها در صورت جابجایی نادرست، به‌دلیل فشار بالا، نوع گاز (قابل اشتعال، خورنده، سمی یا بی‌اثر) و وزن بالا، می‌توانند منبعی بالقوه برای بروز حوادث خطرناک و حتی مرگ‌آور باشند.
استاندارد بین‌المللی ISO 11625:2007 یکی از جامع‌ترین منابع در زمینه حمل‌ونقل، جابجایی و ذخیره‌سازی ایمن سیلندرهای گاز است.
این نسخه آخرین‌بار توسط سازمان ISO در سال 2021 بازبینی و تأیید شده است. بنابراین، نسخۀ 2007 این استاندارد همچنان معتبر است.
دوره آموزشی «جابجایی ایمن سیلندرهای گاز (ISO 11625:2007) (Gas Cylinders - Safe Handling)» با تکیه بر این استاندارد و نیازهای واقعی صنعت، طراحی شده تا به فعالان حوزه HSE، انبارداران، تکنسین‌ها و کارشناسان ایمنی کمک کند تا اصول ایمن‌سازی کامل سیلندرهای گاز را از لحظه دریافت تا استفاده نهایی فرا بگیرند.
🔍 چرا دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز مهم است؟
جابجایی ناصحیح حتی یک سیلندر کوچک گاز می‌تواند منجر به انفجار، آتش‌سوزی، مسمومیت شدید یا خفگی شود. همچنین سیلندرهایی که در معرض ضربه، افتادن یا دمای بالا قرار می‌گیرند، ممکن است دچار شکست ساختاری یا نشت شوند. در سال‌های اخیر، بسیاری از حوادث بزرگ صنعتی ناشی از ناآگاهی یا بی‌توجهی به اصول جابجایی ایمن سیلندرها بوده است.
این خطرات، همراه با تنوع گازها و نیاز به حمل‌ونقل مکرر سیلندرها در محیط‌های صنعتی، باعث شده آموزش اصولی و ساختاری در این زمینه ضرورتی انکارناپذیر باشد. دوره حاضر با رویکردی استاندارد و عملیاتی، پاسخی مؤثر به این نیاز ارائه می‌دهد.
🎯 هدف نهایی دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز
هدف اصلی دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز (ISO 11625:2007)، آموزش مهارت‌های لازم برای:
-
شناسایی خطرات مرتبط با انواع سیلندرهای گاز،
-
به‌کارگیری روش‌های ایمن جابجایی دستی و ماشینی،
-
انتخاب تجهیزات مناسب حمل و جابجایی،
-
استفاده صحیح از برچسب‌ها، علائم هشداردهنده و اسناد ایمنی،
-
و رعایت الزامات نگهداری و انبارش ایمن سیلندرها
می‌باشد. در پایان دوره، شرکت‌کنندگان قادر خواهند بود تا در محیط کار خود، فرآیند جابجایی سیلندرها را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که از هرگونه حادثه جلوگیری شود.
🌍 اهمیت دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز در جهان
در سطح بین‌المللی، سازمان‌هایی مانند NEBOSH، ISO، OSHA، NIOSH و CGA بارها بر لزوم رعایت الزامات فنی و ایمنی در جابجایی سیلندرهای تحت فشار تأکید کرده‌اند. استاندارد ISO 11625:2007 به‌عنوان مرجع جهانی، تمام نکات ایمنی از جمله بازرسی قبل از جابجایی، روش‌های حمل دستی یا با لیفتراک، شیوه استقرار، نحوه بستن شیر و نشت‌یابی را پوشش می‌دهد.
بسیاری از کشورهای پیشرفته، رعایت این استاندارد را برای مجوز فعالیت در صنایع حساس الزامی کرده‌اند. آشنایی با این الزامات نه‌تنها باعث کاهش حوادث می‌شود، بلکه شرط حضور در زنجیره تأمین ایمن بین‌المللی نیز هست.
🇮🇷 اهمیت دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز در ایران
در ایران، سیلندرهای گاز تحت فشار به‌طور گسترده‌ای در انواع صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ از نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی گرفته تا بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، شرکت‌های جوشکاری و کارگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط. این گستردگی استفاده، در کنار تفاوت زیاد در نوع گازها (مانند اکسیژن، استیلن، نیتروژن، آرگون، دی‌اکسیدکربن، گازهای سمی و اشتعال‌پذیر)، اهمیت مدیریت صحیح جابجایی و ایمنی این سیلندرها را چندین برابر می‌کند.
متأسفانه با وجود نقش حیاتی این تجهیزات، در بسیاری از مراکز صنعتی و خدماتی کشور، هنوز جابجایی سیلندرهای گاز با روش‌های سنتی، غیراستاندارد و بدون آموزش‌های تخصصی انجام می‌شود. مشاهدات میدانی و گزارش‌های حوادث حاکی از آن است که بسیاری از افراد، بدون آشنایی با خطرات پنهان این سیلندرها، آن‌ها را در فضاهای نامناسب ذخیره می‌کنند، بدون تجهیزات ایمن حمل می‌کنند و از علائم و کدهای هشداردهنده بی‌اطلاع‌اند.
پیامدهای این موضوع، در برخی موارد بسیار سنگین بوده‌اند.
-
انفجار سیلندرهای آسیب‌دیده یا افتاده در کارگاه‌ها
-
نشت گازهای بی‌بو و بی‌رنگ و بروز خفگی یا مسمومیت کارکنان
-
جریمه‌های سنگین از سوی بازرسان اداره کار و محیط زیست
-
تحمیل هزینه‌های سنگین تعمیرات تجهیزات و توقف تولید
🔥 برخی از حوادث واقعی مرتبط با جابجایی ایمن سیلندرهای گاز در ایران
-
انفجار سیلندر گاز در روستای تراز (لالی، خوزستان)
-
انفجار سیلندر گاز در تکاب (آذربایجان غربی)
-
انفجار سیلندر CNG در شیراز
-
انفجار سیلندر گاز مایع در ساوجبلاغ (البرز)
-
انفجار سیلندر گاز در ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)
-
انفجار سیلندر گاز در سقز (کردستان)
🔍 تحلیل و اهمیت موارد فوق
-
اغلب حادثه‌ها به دلیل نشتی سیلندرها و عدم بازرسی دوره‌ای ایجاد شده‌اند.
-
برخی حوادث مربوط به جابجایی غیراستاندارد و برخورد سیلندرها با سطوح سخت یا گزینه‌های غیرایمن بوده‌اند.
-
مواردی مانند انفجار در جایگاه CNG نشان داده‌اند که حتی در مراکز رسمی نیز رعایت نکردن الزامات ایمنی و استاندارد می‌تواند صدمات جدی ایجاد کند.
-
حوادث واگیردار انسانی (مرگ و زخمی‌های متعدد) و خسارت‌های مالی قابل توجه از جمله پیامدهای رایج این اشتباهات هستند.
از طرفی دیگر، با افزایش الزامات قانونی و استانداردهای ملی و بین‌المللی در حوزه ایمنی، بسیاری از سازمان‌های ایرانی که در زنجیره تأمین صنایع نفت، گاز، انرژی یا سلامت قرار دارند، برای ادامه فعالیت یا کسب اعتبار بین‌المللی نیازمند آموزش‌های معتبر در زمینه‌هایی نظیر حمل‌ونقل ایمن سیلندرهای گاز هستند.
برگزاری دوره «جابجایی ایمن سیلندرهای گاز (ISO 11625:2007)» توسط شرکت HSE Arya فرصتی ارزشمند است تا سازمان‌ها، کارگاه‌ها و افراد شاغل در حوزه‌های مرتبط، همگام با استاندارد ISO 11625:2007، فرآیندهای خود را به‌روز کنند، سطح ایمنی را ارتقاء دهند و از وقوع خسارات و خطرات انسانی، مالی و حقوقی جلوگیری نمایند.
در واقع، این دوره یک نیاز آموزشی جدی برای جامعه صنعتی کشور محسوب می‌شود که می‌تواند در راستای اهداف ایمنی ملی، کاهش حوادث شغلی و حرکت به‌سوی توسعه پایدار نقش مهمی ایفا کند.
%20-%20HSE%20Arya%20copy.jpg)
🎓 مزایای شرکت در دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز
-
تسلط بر الزامات استاندارد ISO 11625:2007
-
آشنایی با طبقه‌بندی گازها و تفاوت‌های کاربردی آن‌ها
-
یادگیری تکنیک‌های حمل دستی، مکانیزه و ایمن
-
کاهش حوادث ناشی از حمل و ذخیره‌سازی ناصحیح سیلندرها
-
ارتقاء سطح ایمنی شغلی و محیط کار
-
بهبود آمادگی سازمان در برابر بازرسی‌های داخلی و بین‌المللی
-
دریافت گواهینامه معتبر از شرکت HSE Arya و CB های معتبر بین‌المللی
📚 پیش‌نیاز شرکت در دورۀ جابجایی ایمن سیلندرهای گاز
این دوره برای تمام سطوح طراحی شده و هیچ پیش‌نیاز آکادمیکی ندارد. گذراندن دوره های زیر مزیت محسوب می‌شود، اما شرط شرکت در این دوره نیست. محتوای دوره برای هم افراد مبتدی و هم افراد حرفه‌ای قابل استفاده و اثربخش است.