آشنایی با تجهیزات نفتی و ایمنی آن‌ها

ایمنی تجهیزات نفتی چیست؟

هر ساله میلیونها حادثه ناشی از کار در دنیا رخ می دهد که برخی از این حوادث منجر به مرگ و برخی دیگر موجب از کار افتادگی و آسیب های ناتوان کننده می گردد که ممکن است تا مدتها باقی بماند. حوادث معمولا ناشی از شرایط نا ایمن و یا اعمال نا ایمن می باشد. شرایط نا ایمن عموما بدلیل طراحی نامناسب فرآیند و یا تجهیزات مورد استفاده و یا شرایط کار پر مخاطره بروز می نماید. به طور کلی خسارات مالی یا جانی، عواقب و پیامد های منفی حوادث صنعتی را تشکیل می دهند، بنابراین وقوع حوادث یا آسیب دیدن دستگاهها، تجهیزات، محصولات، فرآیند تولید یا محیط کار می شود ویا منجر به بروز صدمات غیر قابل جبران جسمی و جانی خواهد گردید. این مباحث در حوزه های نفتی از اهمیت دو چندانی برخوردار است و لزوم آشنایی با تجهیزات نفتی و نحوه ایمن کردن آنها را بیش از پیش با اهمیت می سازد.

مخاطبان دوره آشنایی با تجهیزات نفتی و ایمنی آنها

1- مدیران و کارشناسان حوزه های نفتی و پالایشگاهی

2- مسئولین ایمنی واحدهای نفتی و پالایشگاهی

سرفصل دوره آشنایی با تجهیزات نفتی و ایمنی آنها

1- راکتور

راکتور یک ظرف یا محفظه است که در آن واکنش شیمیایی صورت می گیرد که در آن مواد ورودی به دو دسته پلیمری و غیر پلیمری تبدیل می شوند. این واکنش ها به دو دسته کلی متجانس و نامتجانس تبدیل می شوند. همچنین رآکتور ها بر اساس عملکردشان به دسته های زیر تقسیم می شوند:

• راکتورهای ناپیوسته
• راکتورهای نیمه پیوسته
• راکتورهای مخلوط شونده
• راکتورهای لوله ای
• راکتورهای بسترثابت
• راکتورهای بستر سیال

2- برجها (Towers)

یکی از مهم ترین فرایند هایی که در صنایع مربوط به نفت انجام میشود، جداسازی های اجزای موجود در یک ترکیب است که هرکدام از این اجزا می توانند ارزش بالایی داشته باشند. اگر مخلوطی که جداسازی میشود همگن باشد جداسازی می تواند تنها با افزودن و یا ایجاد فاز دیگری در سیستم انجام شود و در یک مخلوط ناهمگن جداسازی می تواند به طور فیزیکی و با استفاده از تفاوت دانسیته بین فازها انجام گیرد.

معمولا برج های جداسازی بر اساس عملیات انتقال جرمی که بین فازها انجام میشود به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:

• برج های تقطیر
• برج های استخراج
• برج های جذب و دفع

3- مبدلهای حرارتی (Heat Exchangers)

مبدل ها وسایلی هستند که در صنعت برای انتقال حرارت بین دو سیال به کار میروند. مکانیزم انتقال حرارت به صورت جابجابی و هدایت انجام می شود، و نحوه قرار گرفتن سیال ها در کنار یکدیگر به صورت زیر می باشد:

• جریان همسو: دو سیال از یک طرف مبدل وارد شده و هردو از طرف دیگر خارج می شوند.
• جریان ناهمسو: هرکدام از سیال ها از جهات مخالف وارد و خارج می شوند و دو سیال در مبدل به صورت ناهمسو جریان دارند.
• جریان متقاطع: یکی از سیال ها از یک جهت و سیال دیگر در جهت عمود بر آن جریان دارد.
• جریان چندگذر: در آنها جریان های دو سیال به صورت چندتایی در مبدل چیده شده اند.

4- ظرف تبخیر ناگهانی (Flash Drums)

یکی از وسایلی که در اکثر واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرند و وظایف مختلف و مهمی برعهده دارند، ظروف تبخیر ناگهانی هستند که در اصطلاح ظروف flash نامیده می شوند. اساس جداسازی اجزا مختلف در این ظروف اختلاف دانسیته موجود بین اجزا می باشد. بطوریکه اجزایی که دارای دانسیته بالاتری هستند از جریان مایع پایین ظرف خارج می شوند و اجزایی که دارای دانسیته پایین تری هستند از جریان گاز بالای ظرف خارج می شوند.

5- پمپ (Pump)

یکی از مسائل مهم در صنعت، حرکت سیالات در داخل لوله ها یا وارد و خارج کردن سیالات از مخازن می باشد که این کار توسط پمپ ها انجام می شود. در واقع پمپ ها انرژی مکانیکی سیالات را به وسیله افزایش فشار، سرعت، ارتفاع سیال و یا هرسه این ها افزایش می دهند. در صنعت دو گروه پمپ استفاده می شود که شامل:

• پمپ های سانتریفیوژ: اساس کار این پمپ ها استفاده از نیروی گریز از مرکز می باشد. این پمپ ها به صورت تک مرحله ای و چندمرحله ای موجود می باشند
• پمپ های جابجایی مثبت: این پمپ ها به صورت ثابت و یکنواخت سیال را از داخل محفظه خود به بیرون می رانند. همچنین این پمپ ها برای هد بالاتر و ظرفیت های پایین تر به کار می روند

6- مخلوط کننده (Mixer)

مخلوط کردن سیالات از فرایند های مهم می باشد. سیستم های اختلاط می تواند شامل مخلوط کردن سیال با هرکدام از فازهای دیگر مانند مایع، جامد و گاز است. عملیات اختلاط معمولا با اهداف زیر صورت می گیرد:

• انتقال جرم
• انتقال حرارت
• واکنش شیمیایی
• اختلاط چندفاز با هم
• اختلاط یک حجم از سیال

7- اکسترودر (Extruder)

اکستروژن یکی از روش های شکل دهی است که برای کاهش ضخامت یا سطح مقطح مواد به کار میرود. اکستروژن روشی بسیار انعطاف پذیری است و با استفاده از حدیده مناسب می توان طیف وسیعی از تولیدات را تهیه کرد. اکسترودرها به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:

• اکسترودر تک ماردونه
• اکسترودر چند ماردونه

8- شیر (Valve)

شیرها از نظر کاربرد و عملکرد به دسته های زیر تقسیم می شوند:

• شیرهای گلوب
• شیرهای خطی
• شیرهای انحرافی
• شیرهای کشویی
• شیرهای زاویه ای
• شیرهای دیافراگمی
• شیرهای قطع و وصل
• شیرهای کنترل جریان
• شیرهای مخلوط کننده
• شیرهای قطع و وصل دومرحله ای

9- فیلترها (Filters)

از وسایلی که دارای کاربرد وسیعی در جداسازی ذرات جامد از سیال می باشد فیلترها هستند. در این وسایل، ذرات جامد موجود در یک سیال با عبور دادن سیال از یک محیط صاف کننده یا غشاء از سیال جدامی شوند و در نهایت ذرات جامد روی غشاء باقی می مانند که این عملیات را فیلتراسیون می نامند. فیلترها به دو نوع کلی تقسیم بندی می شوند:

• فیلترهای سطحی: در این فیلتر ها قطر سوراخ های فیلتر مشخص کننده قطر مواد جامدی است که از سیال جدا می شوند.

• فیلترهای عمقی: از این فیلتر ها جهت کنترل آلودگی هوا استفاده می شود و جمع آوری ذرات در داخل غشا فیلتر صورت می گیرد.

10- تبخیر کننده فیلمی

تبخیر کننده فیلمی وسیله ای صنعتی است که بوسیله آن محلول ها غیظ می شوند. مخصوصاً برای ترکیباتی که نسبت به حرارت حساس هستند از نوع فیلم پایین رونده استفاده می شود. تبخیر کننده ها نوع خاصی از مبدل های حرارتی هستند. در حالت کلی تبخیر درون لوله ها انجام می گیرد. اما انواعی از تبخیر کننده ها نیز هستند که فرآیند اعمال شده بر سیال، در خارج لوله انجام می گیرد. فرآیندی که در آن به منظور تبخیر سیال فیلم بصورت پیوسته پایین می آید، بوسیله جاذبه زمین کنترل می شود.

11- غربال (screen)

غربال کردن یا سرند کردن روش جداسازی ذرات بر اساس اندازه آنها است. در غربال کردن صنعتی، جامدات را روی سطح یک غربال می ریزند. یک غربال عمل تفکیک را به دو جزء انجام میدهد، که به این اجزاء، اجزای بدون اندازه معین می گویند چون اگرچه حد بالا یا پایین اندازه ذراتی که در آنهاست معلوم می باشد، ولی حد دیگر معلوم نیست.

12-جوش آورها (Boilers)

جوش آور محفظه ای است که با تغذیه آب به درون آن به کمک یک منبع گرمایی به طور پیوسته بخارتولید می کند. اجزای اصلی جوش آورها شامل:

·        کوره

·        مشعل

·        دیگ بخار

13- جداکننده سیکلونی

یکی از وسایلی که در جداسازی ذرات جامد از فاز گاز مورد استفاده قرار می گیرد سیکلون ها می باشد. دراین دستگاه ها جریان گاز همراه با ذرات ریز جامد وارد یک محفظه استوانه ای یا مخروطی شکل می شود. دسته بندی سیلکون ها به شرح زیر می باشد:

    دسته بندی سیکلون ها از نظر مقطع ورودی جریان گاز

·        مقطع ورودی مستطیلی

·        مقطع ورودی دایره ای

·        مقطع ورودی به شکل خاص

     دسته بندی سیکلون ها از نظرتعداد در حال کار

·        سیکلونهای منفرد

·        سیکلونهای چندتایی

14- خنک کننده های هوایی

یکی از وسایلی که در اکثر واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی برای کاهش دمای سیالات مورد استفاده قرار می گیرد خنک کننده های هوایی است.در این مبدل ها برای کاهش دمای سیال داخل لوله ها از محیط اطراف استفاده می شود. اجزای اصلی این مبدل ها شامل یک یا چند لوله که در معرض جریان هوای فن ها قرار دارند، تجهیزات فن و موتور آن، کنترل کننده سرعت چرخش فن و تجهیزات لازم برای هدایت جریان های می باشد

15- کمپرسورها

کمپرسور دستگاهی است که برای بالا بردن فشار گاز و یا انتقال آن از نقطه ای به نقطه دیگر در طول پروسس استفاده می شود. در واقع کمپرسور با افزایش سرعت گاز و تبدیل آن به فشار، جریان گاز را در سیستم راحت تر می کند. کمپرسور ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

• کمپرسور دینامیک: در این نوع فشار گاز را با زیاد کردن سرعت آن و سپس گرفتن سرعت گاز افزایش می دهند.
• کمپرسور فشار مثبت: در این نوع با کاهش حجم گاز، فشار آن را افزایش می دهند.

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک کنید