حمل و نقل ایمن مواد و کالای خطرناک

حمل و نقل ماده خطرناک چیست؟

روند رو به رشد توسعه تکنولوژی استفاده از فرایندهای تولیدی مختلف و به تبع آن مواد اولیه گوناگون را ایجاب می نماید. از آنجا که بیشتر مواد مورد استفاده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و صنایع وابسته ماهیت خطرناک (قابل اشتعال، قابل انفجار، سمی، رادیواکتیو، اکسیدکننده و ...) دارند، ذخیره سازی، حمل و نقل و استفاده از این مواد نیاز به برنامه ویژه ای دارد. در این بین حمل و نقل مواد خطرناک به لحاظ شرایط خاص از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تماس نزدیک تر با جامعه و مردم، تاثیرات زیست محیطی، عدم دسترسی به تجهزات و ... از جمله شرایطی هستند که برنامه ریزی و به عبارت بهتر مدیریت حمل و نقل مواد خطرناک را با اهمیت دوچندان مواجهه می کند.

مخاطبان دوره حمل و نقل ایمن مواد خطرناک

1- مسئولین ایمنی و HSE

2- رانندگان ماشین های سنگین، علی الخصوص رانندگان حامل مواد خطرناک

3- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)

سرفصل دوره حمل و نقل ایمن مواد خطرناک

1- هدف

لحاظ کردن الزامات ایمنی، بهداشتی و زیست محیطی در حمل و نقل مواد خطرناک

2- دامنه کاربرد

3- مراجع

4- مسئولیت ها

5- شرح

• کلیات

تدوین یک بیانیه خط مشی مکتوب که از طرف مدیریت ارشد سازمان حمایت می گردد.

• طبقه بندی مواد خطرناک

بر اساس معیارهای موجود مواد خطرناک به 9 دسته تقسیم می شوند. ازجمله: مواد و محصولات خطرناک، مواد خورنده و اسیدها، مواد رادیو اکتیو و... می باشد.

• شناسایی مواد خطرناک

این بخش شامل برچسب گذاری، کدگذاری، لوزی شناسایی خطر و برگه های اطلاعات ایمنی مواد می باشد. به منظور شناسایی محتویات مخزن و ظروف حمل و نقل مواد خطرناک از برچسب گذاری استفاده می شود. همچنین برای شناسایی مواد خطرناک از کدگذاری استفاده می شود که این کدگذاری می تواند به صورت درون شرکتی و یا با استفاده از سیستم های بین المللی تدوین گردد.

• ایمنی عملیات تخلیه و بارگیری مخازن حمل و نقل

ازجمله مواردی که باید رعایت گردد شامل:

• قبل از تخلیه مخزن
  • جزییات برگه بارنامه مربوط به محتویات مخزن چک شده باشد
  • تریلر، علایم هشدارو سیستم های ایمنی در محل وجود داشته باشند
  • اتصالات لوله های انتقال انجام شده و چک شده است
  • و ...
• حین تخلیه و بارگیری
  • حضور تمام وقت و در طول مدت عملیات به منظور پیشگیری و مقابله با شرایط اضطراری
  • کسب اطمینان از باز بودن مسیر و عدم وجود نشتی در آن قبل از راه اندازی پمپ و کمپرسورگاز
  • استفاده مناسب و به موقع از پمپ و کمپرسور با توجه به فشار مخازن ثابت و سیار
  • و ...
• بعد از تخلیه
  • وقتی مخزن ماشین وسیله نقلیه شد، پمپ خاموش گردیده است
  • دریچه های تخلیه روی مخزن دریافت کننده، بسته شده است
  • دریچه های تخلیه مایع روی مخرن ماشین بسته شده است
  • و ...

• متصدیان حمل و نقل مواد خطرناک

    در این زمینه می توان موارد زیر را نظر گرفت:

• انتخاب و به کار گیری
  • آزمایشات رانندگان باید به صورت سالیانه انجام شود
  • باید رویه های رسمی و مدون برای مصاحبه، تست و گزینش رانندگان تدوین شود
  • علاوه بر آزمون های رانندگی لازم است تست های روانشناسی و پزشکی نیز برای سنجش میزان آمادگی رانندگان برای انجام کار انجام شود
  • و ...
• آموزش
  • برای حصول اطمینان از عملکرد مناسب رانندگان در شرایط مختلف، لازم است برنامه های آموزشی مقتضی برای آنها تدوین و اجرا شود.
• نظارت بر عملکرد رانندگان
  • باید اطمینان حاصل گردد که همه وسایل نقلیه و محموله ها، مطابق استاندارد و مقررات مربوطه مشخص شده باشند
  • پرونده رانندگان باید به صورت دوره ای بازنگری شود و از به روز بودن پرونده ها اطمینان حاصل گردد
  • لازم است مستندات به طور منظم از نظر انطباق با خط مشی ها و قوانین شرکت بازنگری شود
  • و ...
• ارزیابی ریسک رانندگان
  • دلایل و اهمیت نیاز به ارزیابی رانندگان
    • امتحان رانندگی حداقل استاندارد قانونی است و قبولی در آن لزوماً به این معنا نیست که فرد راننده خوبی است
    • رانندگان به طور کلی دو دسته اند. یک دسته آنهایی که به عنوان طیف عمومی رانندگان ممکن است دچار حادثه شوند و یک دسته آنهایی که عادت بد رانندگی دارند
    • از یک برنامه ارزیابی راننده، بازتابها و نتایج بسیاری حاصل می گردد
    • و ...
  • انجام ارزیابی راننده
    • سرپرستان محلی و مدیران ارشد باید از پیشرفت عملکرد رانندگان دفاع کنند و انجام ارزیابی باید در جهت تحقق اهداف آن باشد نه صرفاً انجام آن
    • و ...
  • مراحل انجام ارزیابی ریسک
    • شناسایی خطرات
    • ارزیابی ریسک
    • بررسی اقدامات کنترلی
    • اجرا
    • بازنگری

• تجهیزات مورد استفاده در تجهیزات حمل و نقل مواد خطرناک

ازجمله این موارد:

• ویژگی های تجهیزات
  • باید اطمینان حاصل گردد که وسایل نقلیه انتخاب شده از نظر طراحی و ظرفیت برای محموله مورد نظر مناسب باشد
  • و ...
• نگهداری و تعمیر تجهیزات
  • تایرها باید قبل و حین سفر بازرسی شوند
  • محموله و تانکر به صورت دوره ای باید در حین سفر بازرسی شوند
  • وسایل نقلیه باید یک برنامه نگهداری پیشگیرانه برای بازرسی و سرویس تجهیزات مرتبط با ایمنی داشته باشند
  • و ...
• تجهیزات ایمنی و آتش نشانی
  • از کامل بودن وسایل ایمنی و آتشنشانی همراه اطمینان حاصل کنند
  • و ...
• ایمنی کامیون های مخزن دار
  • درب موتور نفتکش باید به نحوی تعبیه شده باشد که کلیه قسمت های موتور را در زیر خود بپوشاند
  • نفتکش دارای دو دستگاه خاموش کننده پودر و گاز مناسب و آماده باشد
  • مخزن دارای فرورفتگی نبوده و رنگ آن مطابق استاندارد شرکت باشد
  • و ...
• مقررات ابعاد و وزن انواع کشنده ها
  • میزان حداکثر فشار وارد از محورهای راهنما
  • وزن مجاور وسائل نقلیه مفصل دار
  • ابعاد وسائط نقلیه با بار آن

• برنامه ریزی شرایط اضطراری

• آمادگی برای شرایط اضطراری

امور HSE شرکت موظف است وضعیت های اضطراری محتمل در حمل و نقل مواد خطرناک را شناسایی کند. برنامه هایی را به منظور ارتقاء معلومات رانندگان جهت مواجهه با وضعیت های اضطراری تدوین کند و به اجراء گذارد. این برنامه شامل آموزشهای تئوری و عملی برای رویارویی با شرایط اضطراری محتمل می باشد.

• مواجهه با حادثه
  • اقدامات اولیه
  • اقدامات هنگام جاری شدن و نشت مایع
  • پیشگیری از ایجاد و گسترش حریق
  • مواجهه با مسمومیت های اتفاقی با مواد شیمیایی
    • مسمومیت های پوستی و مخاطی
    • مسمومیت های ریوی و تنفسی
    • مسمومیت های گوارشی

6- پیوست ها

• تعاریف
• خصوصیات برخی از فرآورده های نفتی و ملاحظات ایمنی آنها
• مقررات مربوط به اسناد و مدارک حمل و نقل مواد خطرناک
• اظهارنامه حمل و نقل جاده ای مواد خطرناک
• روشهای بسته بندی
• نمونه برگه MSDS
• برگه ارزیابی ریسک رانندگان
• چک لیست ارزیابی رانندگی

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید