ظهور فناوری نانو، چهرۀ بسیاری از صنایع را متحول کرده است؛ از پزشکی و داروسازی گرفته تا انرژی، کشاورزی، محیط‌زیست، مواد پیشرفته و الکترونیک. این پیشرفت با افزایش استفاده از نانومواد مهندسی‌شده در محیط های کاری همراه بوده و ضرورت توجه به جنبه‌های ایمنی و بهداشتی آن را دوچندان کرده است.
استاندارد ISO/TR 12885:2018 به‌عنوان یک راهنمای جهانی، مجموعه‌ای از اقدامات، رویه‌ها و توصیه‌ها برای تضمین سلامت کارکنان در محیط هایی که در معرض نانومواد هستند، ارائه می‌دهد. دورۀ آموزشی بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018) (Nanotechnologies - Health and Safety Practices in Occupational Settings) ، مسیر آشنایی دقیق با این استاندارد و ارتقای توان فنی و مدیریتی متخصصان در این زمینه است.
🔍 چرا دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018) مهم است؟
برخلاف بسیاری از مواد صنعتی سنتی، نانومواد به‌دلیل ابعاد نانومتری، رفتار غیرقابل پیش‌بینی‌تری در بدن و محیط‌زیست دارند. آن‌ها می‌توانند از سدهای طبیعی بدن عبور کرده، در سلول‌ها نفوذ کنند و واکنش‌های التهابی، اکسیداتیو یا حتی ژنتیکی ایجاد کنند.
بدون چارچوب‌های علمی و مدیریتی مناسب، این مواد می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های تنفسی، پوستی، عصبی و حتی سرطان‌های شغلی شوند. این دوره به متخصصان این امکان را می‌دهد که با دانش به‌روز، بتوانند مواجهه را به‌درستی ارزیابی، کنترل و پیشگیری کنند.
🎯 هدف نهایی دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018)
این دوره با هدف افزایش آگاهی، مهارت و شایستگی کارکنان، کارشناسان و مدیران HSE، فناوری نانو، و آزمایشگاه‌ها برای استقرار یک رویکرد علمی و قابل اجرا در مدیریت بهداشت و ایمنی نانومواد طراحی شده است.
شرکت‌کنندگان در پایان این دوره خواهند توانست:
-
اصول ایمنی مربوط به نانومواد را مطابق ISO/TR 12885:2018 پیاده‌سازی کنند؛
-
سیاست‌ها و اقدامات سازمانی برای حفاظت از کارکنان را طراحی و اجرا نمایند؛
-
خطرات بهداشتی و ایمنی مرتبط با نانومواد را شناسایی و کاهش دهند.
🌍 اهمیت دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018) در جهان
در سطح بین‌المللی، ایمنی در فناوری نانو به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و اولویت‌ها تبدیل شده است. سازمان‌هایی مانند:
-
ISO با انتشار TR 12885:2018
-
NIOSH با دستورالعمل‌هایی درباره کنترل مواجهه با نانومواد
-
EU-OSHA با مطالعات موردی در صنایع اروپایی
-
OECD در زمینه آزمون و ریسک ارزیابی نانو
همگی بر طراحی سیاست‌ها و اقدامات پیشگیرانه در محیط های کاری تأکید دارند. شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و دولت‌ها به‌شکل فزاینده‌ای در حال اعمال الزاماتی برای ممیزی، برچسب‌گذاری، تهویه، حفاظت فردی و آموزش در خصوص نانومواد هستند. این دوره نقطۀ اتصال دانش جهانی با عمل حرفه‌ای است.
🇮🇷 اهمیت دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018) در ایران
ایران از لحاظ جایگاه علمی نانو در بین ۱۰ کشور اول جهان قرار دارد، اما بسیاری از مراکز صنعتی، پژوهشی و آزمایشگاهی کشور، فاقد ساختارهای ایمنی متناسب با الزامات این فناوری هستند. مواردی مانند عدم پایش مستمر مواجهه با نانو، استفاده ناکافی از PPE استاندارد، نبود دستورالعمل‌های مدون، و آموزش‌ندیدن کارکنان در این حوزه، باعث افزایش ریسک‌های بلندمدت و حتی بحران‌های قانونی شده است.
این دوره می‌تواند شکاف میان توسعه فناوری و ضعف مدیریت ایمنی را پر کند، و بستری برای ارتقای استانداردهای HSE ایران در تعامل با فناوری‌های نوین باشد.
🎓 مزایای شرکت در دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018)
✅ تسلط بر استاندارد بین‌المللی ISO/TR 12885:2018
✅ توانایی شناسایی و مدیریت مواجهه با نانومواد
✅ ارتقای جایگاه حرفه‌ای در حوزه HSE و نانو
✅ آشنایی با الزامات و چارچوب‌های ممیزی ایمنی نانو
✅ آمادگی برای طراحی برنامه‌های آموزشی داخلی
✅ دریافت گواهی‌نامه معتبر آموزشی ملی و بین المللی از شرکت HSE Arya و CB های معتبر
📚 پیش‌نیاز شرکت در دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018)
برای شرکت در این دوره، آشنایی ابتدایی با یکی از موارد زیر کافی است:
-
مبانی ایمنی و بهداشت شغلی
-
اصول فناوری نانو یا مواد پیشرفته
-
تجربه کاری در آزمایشگاه، صنایع دارویی، شیمیایی، پژوهشی یا فناوری‌های نوین
داشتن تحصیلات یا تجربه در حوزه‌های HSE، شیمی، فیزیک، زیست‌شناسی، نانومواد، یا مهندسی توصیه می‌شود اما الزامی نیست.
📌 خروجی‌های مورد انتظار از دورۀ بهداشت و ایمنی در محیط های کار با فناوری نانو (ISO/TR 12885:2018)
در پایان دوره، شرکت‌کنندگان قادر خواهند بود:
-
شناسایی خطرات نانویی را بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و بیولوژیکی انجام دهند
-
الزامات ISO/TR 12885 را در محیط کار خود ارزیابی و پیاده‌سازی کنند
-
برنامه‌های کنترل مواجهه از جمله تهویه، مهندسی، PPE و آموزش طراحی کنند
-
ساختار ایمنی نانومواد را در چارچوب سیستم مدیریت HSE توسعه دهند
-
ممیزی ایمنی نانویی را آماده و اجرا نمایند