ایمنی در زلزله

ایمنی در زلزله چیست؟

زلزله و بلایای طبیعی همیشه بوده و هست و باید آمادگی مقابله با آن را کسب نمود. کشور عزیزمان ایران نیز به تعبیر زلزله شناسان روی خط زلزله قرار دارد و باید آنقدر توانمند و آماده باشیم که در رویارویی با آن، خود به دفاع برخیزیم. براستی چه باید کرد تا قدرت و توان مقابله با زلزله و محافظت از خود را داشته باشیم؟ ساختمانهای محکم و استاندارد، آموزشهای ایمنی لازم، .... و حتی تشکیل ستادهای ضد بحران میتواند ضریب اطمینان را دوچندان کند و البته ساخت و سازهای اصولی و منهدسی ساز و ... نیز سپر قدرتمندی در برابر زلزله خواهد بود.

مخاطبان دوره ایمنی در زلزله

- کارشناسان و مسئولین ایمنی

- کارکنان ادارت و سازمانها

- پیمانکاران پروژه ها

- دانشجویان رشته های بهداشت، ایمنی و محیط زیست

سرفصل دوره ایمنی در زلزله

1- زلزله در ایران و جهان

• پهنه بندی خطر زلزله در ایران
• پراکندگی گسل های فعال ایران

2- چگونگی وقوع زلزله

• منشأ پیدایش این نیروی عظیم خارق العاده چیست؟

کره زمین جسمی تقریبا کروی و به شعاع متوسط 6370 کیلومتر می باشد. اگر لایه های تشکیل دهنده زمین را به سه بخش ( پوسته، گوشته و هسته) تقسیم هر چه از سطح زمین به سمت مرکز زمین یعنی هسته نزدیکتر شویم، فشار افزایش می یابد، به گونه ای که فشار در مرکز زمین به میزان 3.700.000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع (یعنی اینکه به یک قطعه به ابعاد یک در یک سانتی متر فشاری در حدود 3.700.000 کیلوگرم وارد می شود) و دما به حدود 3.000 درجه سانتی گراد می رسد. برای مقایسه بهتر فشار مرکز زمین همین بس که بگوئیم فشار وارده به یک نقطه بتونی (یک در یک سانتی متر) که میتواند آنرا متلاشی کند (و معمولا در طراحی ساختمانها بکار می رود) تنها 350 کیلوگرم بر سانتی متر مربع یعنی فشار در اطراف هسته زمین معادل 10.500 برابر تحمل فشاری بتون می باشد.

• محل منابع لرزه ای

3- گسل و رابطه آن با زلزله

گسلها، شکستگی هایی هستند که در لایه های تشکیل دهنده پوسته قاره ای ایجاد می شوند که در اثر این شکست، لایه ها نسبت به هم حرکت کرده و جابجا می شوند. شما می توانید گسلها را بر روی زمین یا کوهها نیز مشاهده کنید، ولی بخاطر داشته باشید که گسلهای درون زمین (که ما قادر به دیدن آنها نیستیم) ممکن است به عمق کیلومترها در داخل زمین نفوذ کرده باشد. در واقع انرژی ذخیره شده در درون صفحات زمین ازطریق گسلها به زمین انتقال می یابد.

• چگونگی تولید زلزله توسط یک گسل
• انواع گسل ها
  • گسل های شیب لغز
  • گسل راستا لغز
  • گسل اریب
  •  
• حین زلزله در گسل چه اتفاقی می افتد؟
• پاره شدگی گسل
• آزاد شدن انرژی
• انتشار انرژی به صورت امواج لرزه ای
• کانون و مرکز زلزله

نقطه ای در داخل زمین که زلزله از آن نشأت میگیرد را کانون زلزله میگویند و تصویر این نقطه بر روی سطح زمین را مرکز و فاصله این نقطه تا سطح زمین راعمق زلزله می خوانند. معمولا عمق زلزله ها بین 5 تا 300 کیلومتری درون زمین بوده و زلزله های با عمق بیش از 300 کیلومتر اثر ناچیزی بر سطح زمین دارد. طبیعتا هر چه عمق زلزله کمتر باشد قدرت تخریب آن نیز بیشتر خواهد بود.

4- مقیاسهای سنجش زلزله

• مقیاس مرکالی اصلاح شده

این مقیاس با علامت اختصاری MM نمایش داده می شود و یک مقیاس نظری برای اثرات ناشی از تکان زمین است و مشتمل بر دوازده درجه می باشد که با اعداد یونانی I تا XII نشان داده می شود.

• مقیاس ریشتر

در واقع مقیاس ریشتر یک سنجش کمی از گستردگی و مقدار انرژی رها شده زلزله است. در جدول ذیل انرژی رها شده توسط زلزله های مختلف با انرژی حاصل از انفجار T.N.T مقایسه شده است.

5- ‌ پیش بینی زلزله

در گذشته پیش بینی زلزله یکی از آرزوهای بزرگ بشر بوده است. توانایی حیوانات در درک امواج صوتی و سایر علائم زلزله که برای انسان نامحسوس است و واکنش به موقع آنها در برابر زلزله فکر امکان پیش بینی زلزله را تقویت می کند. تحقیقات نشان می دهد که وقوع زلزله همراه با تغییراتی در پوسته زمین و تنشهای داخلی آن و بعضی از ویژگیهای فیزیکی همچون خواص مغناطیسی و مقاومت الکتریکی و نیز بهم خوردن روند فعالیتهای لرزه ای منطقه می باشد. در نتیجه این امید وجود دارد که به کمک تبیین ارتباط دقیق زلزله با این تغییرات بتوان وقوع آنرا پیش بینی کرد. پس از زلزله نیگاتا ژاپن در سال 1964، برنامه تحقیقاتی برای پیش بینی زلزله سرعت گرفت و بعدا فعالیتهای مشترک ژاپنی ها و آمریکایی ها دامنه تحقیقات را وسیعتر نمود. چین، شوروی و هند از کشورهایی هستند که در این جهت گامهایی برداشتند. مطالعات نقشه برداری در طول ساحل نزدیک به مرکز زلزله نیگاتای ژاپن نشان داد که زمین در طول زمان زیادی به کندی برآمده است و قبل از وقوع زلزله این برآمدگی تسریع شده و پس از وقوع زلزله فرو نشسته است.

6- فهرست ها

• فهرست تاریخی زلزله های سراسر جهان
• مرگبارترین سونامی ها در طول تاریخ به ترتیب میزان تلفات

7- زمین شناسی تهران

• نقشه زمین شناسی تهران بزرگ
• گسل های مهم تهران بزرگ
• نقشه گسل های تهران بزرگ
• نقشه شدت لرزه ای تهران بزرگ
• شتاب زمین بر روی سنگ بستر ناشی از گسل مشا
• شتاب زمین بر روی سنگ بستر ناشی از گسل جنوب ری
• شتاب زمین بر روی سنگ بستر ناشی از گسل شمال ری
• و ...

8- مقاوم سازی و نقش آیین نامه ها

بعد از زلزله رودبار و منجیل استفاده از آیین نامه برای مقاوم سازی ساختمانهای کوچک مسکونی الزامی گردید. در واقع باید اظهار داشت که کلیه ساختمان هایی که بر اساس آیین نامه احداث گردیده اند (و بخصوص در هنگام ساخت، ضوابط و اصول نقشه های تهیه شده را رعایت نموده باشند) در برابر زلزله مقاوم هستند.

9- طبقه بندی ساختمانها براساس آیین نامه 2800 زلزله ایران

در عمل اگر روشهای اجرایی و توصیه های لازم برای مقاوم سازی خانه های کوچک مورد توجه قرار بگیرد، جان بسیاری از افراد در زلزله های آتی نجات خواهد یافت، زیرا ساختمان ها در یک زلزله بسیار شدید ممکن است که ترک بخورند، ولی نباید فرو بریزند و ساکنان آن باید فرصت نجات جان خود را داشته باشند. بطور کلی هدف از مقاوم ساختن اکثر ساختمانها آن نیست که ساختمان در شدیدترین زلزله ها هیچ صدمه ای را متحمل نشوند، زیرا در این صورت ساختمان بسیار گران و غیر اقتصادی خواهد بود. بلکه هدف آن است که ابتدا از تلفات و صدمات جانی جلوگیری شود، سپس بین هزینه ی اضافی برای مقاوم کردن ساختمان در مقابل زلزله و هزینه احتمالی تعمیر خسارت ناشی از زلزله در طول عمر ساختمان موازنه برقرار گردد. بنابراین هدف اصلی در ساختمان های ارزان قیمت و کوچک مسکونی باید جلوگیری از فروریختن ساختمان ها باشد و در زلزله های بزرگ باید انتظار داشت که ساختمان ترک خورده و نیاز به تعمیر داشته باشد.

10- پیشنهادات برای محافظت در برابر زلزله

• مقاوم سازی اجزای غیر سازه ای
  • نصب قطع اتوماتیک گاز، سیستم توقف سریع آسانسور، سیستم اتوماتیک قطع آب و برق، سیستم کنترل برق اضطراری همگی حساس به امواج زلزله
  • چفت نمودن درهای کابینت ها
  • و ...
• مقاوم سازی سازه ای
• سازه ساختمان (اسکلت) طوری تقویت می شود که در برابر نیروهای لرزه ای مقاومت کافی را داشته باشد.

11- چگونه باید برای زلزله آماده شد؟ (پیش از زلزله)

• علائم زلزله را بشناسید
• نقاط کم خطر را بشناسید
• برنامه ریزی و تمرین کنید تا بدانید در صورت وقوع زلزله چه باید کرد
• در هنگام تمرین زلزله...
• یک برنامه برای خروج داشته باشید
• یک کیف نجات داشته باشید
• اقلام مورد نیاز برای خانه
• خانه را برای زلزله آماده کنید
• ساختار خانه خود را بازرسی و ایمن کنید
• انشعابات خانه را قطع کنید
• در بیشتر مواقع، می توانید از خود محافظت کنید
•  اگر داخل هستید، داخل بمانید
• اگر در یک ساختمان بلند مرتبه هستید...
• اگر در یک مکان شلوغ هستید...
• اگر بیرون هستید...
• اگر در یک وسیله نقلیه در حال حرکت هستید...
• اگر در استادیوم یا سالن نمایش هستید...
• اگر نزدیک ساحل هستید...
• اگر نمی توانید روی زمین بنشینید...
• اگر در داخل آسانسور هستید...
• اگر در مکانهای عمومی هستید...

12- پس از زلزله

• نشت در لوله های گاز و یا برق را کنترل نموده و تاسیسات آسیب دیده را خاموش نمایید.
• آسیب های جانی را کنترل نموده و کمک های اولیه را به کار برید.

13- جان پناه زلزله

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید