مدیریت حوادث چیست؟
مساله ايمني يكي از مهمترين چالشهاي پيش روي كارفرمايان و كارگران در بخش صنعت مي باشد. متاسفانه اغلب كارفرمايان، پرداختن به مساله ايمني را صرفاً بالارفتن هزينه هاي موجود تلقي كرده و تلاش مي كنند تا حد امكان به اين مسئله نپردازند. در صورتيكه آمار نشانگر اين حقيقت است كه مي توان با صرف هزينه هاي ناچيزي در زمينه ايمني و شناخت خطرات موجود در حين كار با ابزار و ماشين آلات گوناگون در بخشهاي توليدي و صنعتي، از بروز خسارات جاني و مالي شديد تر پيشگيري نمود. در چنين محيط هايي شعار جهانى «اول ايمنى، بعد كار» بازتاب واقعى داشته و دارد و آنجا كه سخن از ايمنى و بهداشت كار به ميان مى‌آيد، همه و همه بدون توجه به گرايش‌هاى فكرى، چه در مراجع قانون گذارى و چه در مراجع اجرايى يا علمى آن را تأييد مى‌كنند.
مخاطبان دوره مدیریت حوادث
1- مدیران و کارشناسان
2- مسئولین ایمنی واحدهای صنعتی
3- دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست
سرفصل دوره مدیریت حوادث
1- تعاريف و مفاهيم ايمني و بهداشت كار
-
خطر بالقوه: شرايطي كه داراي پتانسيل صدمه به افراد، خسارت به تجهيزات و ساختمان‌ها، از بين بردن مواد و ... باشد.
-
ايمني: ايمني ميزان دوري از خطر تعريف شده است. ايمني يك موضوع حفاظت نسبي از برخورد با خطرات است و كميتي نسبي مي‌باشد.
-
خطر بالفعل: واژه خطر بالفعل بيان كننده قرارگرفتن نسبي در معرض يك خطر بالقوه مي‌باشد ولي وقتي كه يك خطر بالقوه وجود داشته باشد الزاماً يك خطر بالفعل را به همراه نخواهد داشت.
-
حادثه ناشي از كار: حادثه يك رويداد يا واقعه برنامه ريزي نشده و بعضاً آسيب‌رسان و خسارت‌آور است كه انجام، پيشرفت، يا ادامه كار را به صورت طبيعي مختل ساخته و همواره در اثر يك عمل يا انجام يك كار غيرايمن يا در اثر شرايط غيرايمن يا در اثر تركيبي از اين دو به وقوع مي‌پيوندد.
2- قوانين ايمني و سلامت حرفه‌اي در ايران
در هر يك از كشور‌ها براي ايمني و سلامت محيط كار قوانيني وجود دارد كه البته شدت و ضعف آن با توجه به ميزان توسعه يافتگي كشور‌ها متفاوت است. در كشور ايران نيز قوانيني براي اين منظور پيش بيني شده است و بعد از انقلاب نيز توجه ويژه‌اي به اين امر شده است. براي صيانت از نيروي انساني و منابع مادي كشور رعايت دستورالعمل‌هايي از سوي شوراي عالي حفاظت فني جهت تأمين ايمني و وزارت بهداشت جهت سلامتي تدوين مي‌شود كه براي كليه كارگاه ها، كارفرمايان و كارآموزان الزامي است (ماده 85 قانون كار).
3- موازين مربوط به ايمني و بهداشت كار
موازين مربوط به مسائل ايمني و بهداشت كار معمولا به سه دسته تقسيم مي‌شوند:
-
موازين يا استاندارد‌هاي مربوط به ضوابط كلي: اين دسته از موازين شامل اسنادي با عنوان كلي ايمني و بهداشت كار، جلوگيري از حوادث ناشي از كار، خدمات خدمات بهداشتي كار و نيز بازرسي خدمات بهداشتي است.
-
موازين مربوط به خطرات معين: اين دسته شامل موازيني است كه در جهت حمايت كارگران و به طور كلي كاركنان در مقابل نوع خاصي از مخاطره به تصويب رسيده است.
-
موازين مربوط به ايمني در بخش هاي خاصي از فعاليت اقتصادي: اين موازين همانطور كه از عنوان آن بر مي‌آيد، شامل ضوابط، راهنمايي‌ها و توصيه هايي براي پيشگيري از مخاطراتي مي‌باشد كه ممكن است در بعضي شاخه‌هاي فعاليت اقتصادي بروز كند.
4- روش‌هاي متداول بررسي و اقدام در زمينه بهداشت و ايمني محيط كار
-
روش‌هاي تامين سلامت كاركنان در محل كار: شامل روش‌هاي طبي، روش‌هاي كنترل محيط و روش‌هاي روانشناسي است.
-
ارگونومي: به مطالعاتي اطلاق مي‌شود كه در آن ساخت تركيب و سازمان كار طراحي تجهيزات شغل و محل كار در رابطه با عامل انساني مورد بررسي قرار مي‌گيرد و در اين روش‌ها به مسائل فيزيولوژيكي، ادراكي و تاحدي رفتاري انسان توجه مي‌گردد.
-
روش‌هاي بيومكانيكي: اين روش‌ها تعامل فيزيكي بين انسان و سيستم مكانيكي اطراف او را مورد نظر داشته، ابزار، تجهيزات و تسهيلات محل كار را در اين رابطه مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
-
مهندسي سيستم ها: در اين روش با توجه به اصول سيستم‌ها تمامي اجزاي موجود شناسائي شده و با استفاده ار روش‌هاي تجزيه و تحليل كمي مسائل ايمني را مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
-
روش‌هاي اكتشافي: در اين روش‌ها با مطاله در نحوه توزيع و تشخيص بيماري‌ها و روش‌هاي آماري و مقايسه ميزان سلامت و ايمني مورد تحليل قرار مي‌گيرد.
-
روش‌هاي رفتاري: در اين روش‌ها براي بررسي ايمني و سلامت از متغير هايي نظير رضايت از كار، انگيزش، مشاركت و عواملي از اين دست پرداخته مي‌شود كه در اين مقاله از اين روش‌ها نيز استفاده مي‌شود.
5- مديريت ايمني و سلامت محيط كار
تصادفات كمتر، بيماري‌ها و علائم استرس كمتر و وجود كيفيت زندگي كاري نتيجه موارد زير است:
-
بهره وري بيشتر مطابق با روزهاي زيان و غيبت كمتر
-
اثربخشي بيشتر از كاركناني كه بيشتر درگير كار شده‌اند.
-
كاهش نرخ ترك خدمت و غيبت مطابق با افزايش رضايت كاركنان
-
نرخ انتخاب بالاتر به دليل افزايش جذابيت سازمان به عنوان يك قسمت از كار
-
كاهش نرخ استراحت هاي پزشكي و استعلاجي و پرداخت ها به علت دعاوي عليه شركت
6- اجزاي برنامه ايمني
-
ايجاد پيوسته نظارت ها و كنترل‌ها
-
ايجاد تعهد و حمايت مديريت عالي
-
ايجاد اهداف ايمني و سلامت حرفه‌اي
-
ساختن پرونده‌هاي مناسب ايمني و سلامت حرفه‌اي
-
توسعه فلسفه عمليات مديريت منابع انساني و اهداف استراتژيك
7- چگونگي ايجاد يك برنامه جامع كنترل مخاطرات بالقوه
ايجاد و طراحي يك برنامه جامع كنترل مخاطرات بالقوه به نظر ساده مي‌آيد ولي در عمل بسيار پيچيده است. به طور كلي سه اصل در مديريت كنترل جامع مخاطرات و بيماري‌هاي حرفه‌اي وجود دارد كه بايد به آن توجه كرد:
-
كنترل علل حوادث
-
مشخص كردن علل حوادث و آسيب‌هاي ناشي از كار
-
به حداقل رساندن ضايعت ناشي از حوادث و آسيب‌هاي ناشي از كار
8- حادثه چيست
يك واقعه نامطلوب و ناخواسته است که در اكثر موارد يك حادثه واقعه اي برنامه ريزي نشده است كه باعث جراحت، آسيب به اموال و خسارت مي شود.
9- شبه حادثه (Near-Miss)
به عنوان (Near Hit) هم شناخته مي شوند. حادثه اي است كه خساراتي را به بار نياورده است و باعث آسيب نشده است.
10- تعريف حادثه
حادثه اتفاقي غير قابل پيش بيني است كه پيشرفت منظم يا روند توليد را قطع و يا مختل مي سازد.
حادثه واقعه اي پيش بيني نشده اي است كه توسط فرد يا افراد به وقوع مي پيوندد و نتيجه آن ايجاد ضرر و زيان قابل تشخيص است.
حادثه، واقعه پيش بيني نشده و خارج از انتظاري است كه سبب صدمه و آسيب شده و ممكن است در مراحل مختلف زندگي اشخاص رخ دهد.
11- ايمني چیست
ايمني درجه رهايي از ريسكها و خطرات است. ایمنی طبق تعریف سازمان ملل متحد:
«ايمني جزء حقوق بشر است. انسان بايستي ازخود، اموال و داراييهايش به نحوي حفاظت كند، كه بدون دغدغه ازآسيب و از بين رفتن آنها از زندگي لذت ببرد.»
12- شايعترين حوادث
-
حوادث ناشي از سقوط
-
حوادث مرتبط با انفجار
-
حوادث مرتبط با مواد شيميايي
-
حوادث مرتبط با عمليات تعمير و نگهداري
-
حوادث مرتبط با سيلندرهاي گاز تحت فشار