ایمنی جرثقیل و بالابر

مقدمه:

بشر همواره در طول تاریخ درصدد تسهیل کار با بازدهی بیشتر بوده و با مکانیزه نمودن مراحل کار در پی تحقق این هدف بوده است. بدیهی است حمل و نقل و جابه جا کردن بارهای سنگین قسمت عمده از کار را تشکیل می دهد. با توسعه روز افزون صنعت احتیاج به وسایل بالابر نیز افزایش یافت. اکنون کلیه مراکز صنعتی در دنیا ازجمله: کارخانجات، مجتمع های صنعتی، پالایشگاه ها، مراکز تجاری، بندرها و ... مجهز به انواع جرثقیل ها می باشند.
 

اصول ایمنی و بازرسی فنی در بالابرها و چرثقیل ها چیست؟

تقریبا در تمامی صنایع نیاز به نقل و انتقال اجسام سنگین وجود دارد، یکی از متداول ترین دستگاههایی که در این رابطه به کار می رود جرثقیل است که به لحاظ پیچیدگی سیستم ها و نوع کار خاص، دانستن موارد ایمنی و به کارگیری آنها از نظر ایمنی الزامی است .ایمنی مهمترین مسئله ای است که راننده جرثقیل باید به خاطر داشته باشد، چون یک اشتباه ساده چندین نفر از کارگران کارگاه را خواهد کشت و یا جراحات سنگینی به آنها وارد خواهد کرد که با هیچ قیمتی قابل جبران نخواهد بود .

مخاطبان دوره ایمنی جرثقیل و بالابر:

1- بازرسان جرثقیل

2- کارشناسان و فعالان حوزه HSE

3- افراد شاغل در محیط کار دارای جرثقیل

4- دانشجویان رشته های HSE، ایمنی و بهداشت حرفه ای

سرفصل دوره ایمنی جرثقیل و بالابر:

1- تاریخچه استفاده از جرثقیل

بشر همواره در طول تاریخ درصدد تسهیل کار با بازدهی بیشتر بوده و با مکانیزه نمودن مراحل کار در پی تحقق این هدف بوده است. با توسعه روز افزون صنعت احتیاج به وسایل بالابر نیز افزایش یافت. اکنون کلیه مراکز صنعتی در دنیا ازجمله: کارخانجات، مجتمع های صنعتی، پالایشگاهها، مراکز تجاری و بندرها مجهز به انواع جرثقیل ها می باشند.

2- انواع جرثقیل

• جرثقیل تلسکوپی: بوم این نوع جرثقیل ها به صورت کشویی است و قابلیت ازدیاد طول دارد. در این نوع جرثقیل ها هنگام کار باید حتما از جک استفاده کرد.
• جرثقیل بوم خشک: بوم این نوع جرثقیل ها به صورت قطعات فلزی است که به وسیله پین و اشپیل به یکدیگر متصل می شوند و بیشتر آنها دارای چرخ‌های زنجیری می باشند.
• جرثقیل برجی: این جرثقیل ها در جایی ثابت به صورت قطعات مجزا سرهم‌بندی‌ شده و بوم آنها دارای حرکت دوار می باشد.
• جرثقیل سقفی: این جرثقیل ها بیشتر در کارگاه های صنعتی برای جابه جایی اجسام نسبتاً سنگین استفاده می گردند.

3- متعلقات جرثقیل

• سیستم هیدرولیکی

• اهرم کشویی بوم
• اهرم آزاد سازی کابل ها
• اهرم ترمز
• و ...

• قطعات گردنده

• قرقره هایی که کابل روی آن حرکت می کند یا به دور پان جمع می‌شود.
• محور سویینگ که قسمت کابل و بوم حول محور 360 درجه حرکت می‌نماید.

• قلاب دستگاه

• که به آن هوک گفته می شود و با یک ضامن نگهدارنده که در آن تعبیه شده جهت متصل نمودن سیم بکسل یا تسمه به کار می‌رود.

4- اپراتور جرثقیل

اپراتور یا راننده جرثقیل فرد متصدی و مسئول راه اندازی جرثقیل است که باید:

• احساس مسئولیت در قبال کار خود و دستگاه جرثقیل داشته باشد.
• توانایی اجرای دستورالعمل ها را از نظر ایمنی تخصصی داشته باشد.
• مقررات ایمنی را از نظر بستن بار، حمل و نقل، اصول سیم بکسل اندازی و باربندی را کاملا بداند.
• قبل از شروع عملیات باید کلیه قطعات حیاتی دستگاه را چک کرده و از ایمن بودن محل کار و عدم وجود موانع و افراد در محل اطمینان یابد.
• و ...

5- نکات ایمنی کار بار جرثقیل

• دستگاه باید مجوز سلامت فنی را از مرکز مجاز اخذ نماید.
• پیش از شروع به کار با دستگاه باید از سالم بودن نشتی دستگاه، سیم بکسل ها، کلید های قطع کننده و ترمز سیستم اطمینان حاصل نمایید و هوک و اهرم های را دستگاه را امتحان کنیم.
• پیش از استقرار جرثقیل های متحرک در محل و جک زدن باید استحکام زمین مورد نظر از لحاظ نشست کردن زیر فشار بررسی و قبل از جک زدن زیر جک ها الوار قرار داده شود.
• قبل از شروع عملیات از موانع هوایی به ویژه محل عبور شبکه برق اطمینان حاصل نمایید، حداقل فاصله ایمن از خطوط برق 6 متر می‌باشد.
• قبل از شروع عملیات به افراد اطلاع رسانی کرده و محل عبور بار نباید از روی محل های مسکونی باشد و عبور افراد از زیر بار اکیداً ممنوع می باشد.
• راننده به هیچ عنوان در هنگام عملیات نباید کابین خود را ترک نماید و هنگام کار موزیک گوش دهد.
• ریگر فرمان دهنده به اپراتور فقط باید یک نفر باشد و راننده نباید به فرمان افراد دیگر حتی سرپرستان کار توجه نماید.
• راننده باید در تمام طول مسیر بار را ببیند و یا در صورت نداشتن دید ارتباط واضح با ریگر که مسیر بار را زیر نظر دارد داشته باشد.
• در هوای بارانی، طوفانی و باد شدید عملیات بار برداری با جرثقیل ممنوع می باشد.
• راننده باید طرز کار با جدول LOAD CHART را بداند.
• هنگام جابه جایی نفرات با جرثقیل حتما باید از بسکت نفربر MAN BASKET استفاده شود و افراد از آویزان شدن به هوک جدا خوداری کنند.
• تحت هیچ شرایطی بار نباید به مدت طولانی روی هوا معلق بماند و کلیه مراحل عملیات جابه جایی بار باید به آرامی صورت پذیرد.
• برای جابه جایی بارهای سنگین ، بار ابتدا باید به اندازه 150 میلیمتر از سطح زمین بلند شود و در صورت نداشتن مشکل عملیات ادامه یابد.
• بارهای کوچک مانند سنگ و آجر باید توسط بسکت های باری که کاملاً محکم و ارتفاع مناسبی دارند جابه جا گردند .
• در زمان بلند کردن ، بار باید کاملا در مرکز ثقل قرار بگیرد تا باعث به‌هم خوردن تعادل و حرکت تاندولی نشود و در زمان جابه جایی بار باید تاحد امکان نزدیک به سطح زمین قرار بگیرد.
• پس از پایان عملیات باید بوم جمع شود و درب کابین قفل شود و در جرثقیل های بوم خشک اگر طول بوم زیاد  باشد  باید به صورت افقی روی زمین خوابانیده شود.
• در زمان استفاده از تک وایر اهرم سقوط آزاد را که سبب می شود سیم بکسل با سرعت زیاد حرکت نمایر را به کار نگیرید.
• چناچه تعادل جرثقیل به هم بخورد در نوع تلسکوپی می توان بوم را جمع کرد و در نوع بوم خشک بوم باید به سمت بالا کشیده شود.
• بارهای مختلف از نظر سایز و ابعاد باید جداگانه حمل شود.
• از تسمه ها، شکل، وایر و هوک سالم و استاندارد دارای SWL استفاده کنید.
• CHAIN , WIRE , BELTها باید در جای خشک و مناسب نگهداری شوند و به صورت دوره ای بازدید گردند.
• SLING های دو یا سه ساقه باید توسط حلقه به شگل وصل شوند.
• از گره زدن زنجیر ها برای کوتاه کردن طول آنها جدا خودداری شود. از پیچ و مهره برای افزایش طول زنجیر نیز استفاده نشود.
• در گوشه های تیز بار برای جلوگیری از صدمه به بلت و زنجیر از پدینگ یا SOFTNER استفاده کنید.
• ضامن نگهدارنده هوک که به اصطلاح SAFETY LATCHES گفته می شود نقش مهمی در جلوگیری از سقوط بار دارد.
• در زمان پارک جرثقیل حتما از جک های تعادلی به صورت کاملاً    بیرون آمده و موازی استفاده گردد.
• تمامی قسمت های جرثقیل باید به صورت روزانه ، هفتگی ، ماهانه و سالیانه تست شده و در برگه های مخصوص ثبت گردد.
• چراغ های جرثقیل شامل بوم ، جلو ، عقب ، ترمز و ... باید سالم بوده و روشنایی محوطه بارگیری کاملا مناسی باشد.
• داخل کابین جرثقیل باید کپسول اطفای حریق وجود داشته باشد و راننده و ریگر طرز استفاده با آن را بدانند.
• شناسایی انواع حریق و نحوه اطفاء آنها:
  • آتش سوزی گروه جامدات یا مواد خشک - نوع A
  • آتش سوزی مایعات قابل اشتعال - نوع B
  • آتش سوزی برق - نوع C
  • آتش سوزی فلزات قابل اشتعال - نوع D
• شناسایی انواع کپسول های آتش نشانی
  • کپسول پودر شیمیایی
  • کپسول  CO2

6- بررسی حوادث جرثقیل

• نشست زمین هنگام کار با جرثقیل: از این گونه حوادث در پروژه های شهری به ویژه ساخت مترو بسیار مشاهده شده است که متاسفانه حوادث زیانباری به جای گذاشته است.

• برخورد جرثقیل با خطوط انتقال نیرو: این نوع حوادث بیشتر در مناطق شهری و به علت کمبود فضای کاری جرثقیل و در بسیاری از موارد به علت بی احتیاطی اپراتور و خستگی وی رخ می دهد که متأسفانه در اغلب موارد مرگ راننده جرثقیل را در پی خواهد داشت.

• سقوط بارهای معلق هنگام بلند کردن: عدم بارگیری مناسب بارها با توجه به ابعاد و وزن و بی توجهی به بستن اصولی و ایمن و استفاده از بسکت های مخصوص حوادث بزرگ و کوچک بیشماری در هنگام کار با جرثقیل و بالابر ها را باعث شده است.

• حریق و آتش سوزی در جرثقیل: از حوادث آتش سوزی جرثقیل ها می توان به حادثه پتروشیمی کرمانشاه اشاره کرد که با آتش گرفتن موتور جرثقیل و عدم مهار آن در مراحل اولیه باعث گسترش آتش به منطقه انبار خوراک مواد اولیه پتروشیمی و بروز خسارت سنگین شده که این آتش پس از 2 روز خاموش و متاسفانه چندین کشته و زخمی به جای گذاشت.

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید