سیستم های اعلان اتوماتیک حریق (بر اساس NFPA)

سیستم اعلام خودکار حریق چیست؟

امروزه از سیستم های اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان‌ها و اماکن مسکونی و اداری و صنعتی استفاده می‌شود، تا در مواقع بروز آتش سوزی به موقع به ساکنین ساختمان اطلاع داده شود. با این کار خسارت‌های ناشی از حریق به حداقل می رسد و حتی الامکان از تلفات جانی جلوگیری می شود. با توجه به پیشرفت ‌های فناوری در سال‌های اخیر، این سیستم ها از نظر ساخت و عملکرد قطعات، بسیار متحول شده اند.

مخاطبان دوره سیستم اعلام خودکار حریق

1- مهندسان و کارشناسان

2- مسئولین تأسیسات و نگهداری و تعمیرات ساختمان ها

3- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)

سرفصل دوره سیستم اعلام خودکار حریق

1- انواع سیستم های اعلام حریق از نظر اطلاع رسانی

• سیستم اعلام حریق انفرادی

سیستم در محل، وقوع آتش را از طریق آژیر و چراغ چشمک زن اعلام می کند. معمولا این سیستم دارای یک سنسور (آشکار ساز) مجهز به آژیر و چراغ می باشد.

• سیستم اعلام حریق مرکزی

در این نوع سیستم یک پانل (تابلو) اطلاعات مربوط به حریق را دریافت و سپس توسط آژیر و چراغ به ساکنین اطلاع می دهد. این سیستم دارای سنسورها (آشکارساز ها )، شستی های اعلام حریق و ... و یک مرکز کنترل اصلی می باشد.

2- انواع سیستم های اعلام حریق مرکزی

• سیستم های دستی

در سیستم‌های دستی، شستی اعلام حریق تنها وسیله ی اعلام حریق است. در واقع کار تشخیص حریق در این گونه سیستم ها، فقط به انسان سپرده شده است. 

• سیستم های اتوماتیک

در این نوع سیستم کلیه کارهای مربوط به تشخیص و اعلام حریق وابسته به سنسورها و آشکار سازها و مرکز کنترل اصلی می‌باشد.

3- انواع سیستم های اعلام حریق اتوماتیک

• سیستم متعارف

در سیستم های متعارف مسیرهای سیم کشی به صورت شعاعی یا خطی می باشد. در این سیستم سیم ها وظیفه ی انتقال برق (تغذیه) بر عهده دارند.

• سیستم آدرس پذیر

نوع جدید تر سیستم های اعلام حریق که علاوه بر داشتن رفتار هوشمندانه در کشف حریق، دارای سرعت بالاتر در اطلاع رسانی می باشد. سیم کشی در این سیستم بصورت حلقه می باشد. مزیت این سیستم نسبت به سیستم متعارف وجود آدرس برای هر کدام از اجزای سیستم است. سیم ها در این سیستم علاوه بر تغذیه وظیفه ی انتقال داده ها را نیز بر عهده دارند.

4- اجزای سیستم اعلام حریق

• کابل و سیم ها
• تابلوکنترل مرکزی
• تجهیزات اعلام‌کنندة‌ حریق
• تجهیزات تشخیص حریق (آشکار ساز ها)
• تجهیزات کمکی و واسطه (تلفن‌کننده‌ها، رله‌ها و...)

5- تجهیزات تشخیص حریق

آشکار سازها وسایل الکترونیکی هستند که در شکل ها و طرح های مختلف و معمولا به رنگ سفید و به صورت سقفی یا دیواری روی پایه های مخصوص نصب می گردند. وظیفة آشکارسازها تشخیص حریق و اعلام آن به تابلوی کنترل مرکزی است. دتکتورها غالبا با ولتاژ 15 تا 30 ولت تغذیه می کنند. معمولا لامپ های هشداردهنده‌ای (LED) روی دتکتورها وجود دارد که در حالت عادی خاموش است و یا در زمان متناوب چشمک می‌زند اما در هنگام تحریک به رنگ قرمز ثابت در می آید. دتکتورها بسته به اینکه از کدام اثر آتش برای تشخیص استفاده می کنند، در انواع گوناگونی ساخته می شوند.  

6- تجهیزات اعلام کننده ی حریق

    برای آگاه کردن ساکنین ساختمان از بروز حریق از تجهیزات مخصوصی استفاده می شود که شامل موارد زیر می باشد

• آژیر اعلام حریق
• زنگ اعلام حریق
• چراغ اعلام حریق
• چراغ نشانگر خروج
• شستی اعلام حریق
• چراغ ریموت اندیکاتور

7- تجهیزات کمکی و واسطه در سیستم های اعلام حریق

• تلفن کننده اتوماتیک

این دستگاه در مواقع اعلام حریق یک تماس اتوماتیک با مرکز آتشنشانی برقرار می کند و صدای ضبط شده اپراتور را که اعلام‌کننده مکان آتش سوزی می باشد را به مرکز آتشنشانی اعلام می کند. این دستگاه معمولا در کنار پانل مرکزی اعلام حریق نصب می گردد و می تواند مجهز به خط تلفن و در برخی موارد سیم کارت باشد. 

• رله های فرمان

در تمامی پانل های اعلام حریق رله های وجود دارد که کار فرمان به سیستم های دیگر را بر عهده دارند . این سیستم های شامل  سیستم‌ های اطفای حریق، توقف اضطراری ESD  (Emergency Shut Down)، تهویه صنعتی (HVAC) ، درب های خروجی و ... می باشد. این رله ها شامل دو حالت NC (Normally Close) و NO (Normally Open) می‌باشند که در موقعیت های مختلف و درخواستی عمل می کنند. 

8- تابلوکنترل مرکزی حریق

اصلی ترین و مهم ترین قسمت سیستم اعلام حریق، تابلوی کنترل مرکزی است. این سیستم وظیفه ی ارتباط بین شستی ها و آشکارسازها و تجهیزات اعلام حریق مانند آژیرها و چراغ ها را بر عهده دارد. برای انتخاب تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق باید موارد زیر را در نظر گرفت:

1- تعداد زون ها

2- اندازه ساختمان (مساحت و تعداد طبقات)

3- کاربری ساختمان (مسکونی، اداری یا صنعتی)

4- نوع سیستم طراحی شده (متعارف یا آدرس پذیر)

9- اصول طراحی سیستم های اعلام حریق

• فاصله دتکتورها از هم بر اساس تعداد مورد نیاز و مساحت محدوده ی حریق تعیین می گردد.
• در صورتی که محل کار دارای شعله، دود، ذرات یا حرارت است نمی توان از دتکتورهای حساس به ماهیت کار استفاده نمود.
• در صورتی که دتکتور در سقف نصب شود، نبایستی فاصله ی کمتر از یک اینچ و بیشتر از 4 اینچ از سقف داشته باشد و در سقف جاسازی نشود.
• معمولا برای هر زون از یک آژیر استفاده می شود این امر اختیاری است و در اماکنی که به علت وجود تجهیزات پر سروصدا، میزان صدای محیط بسیار بالاست می توان تعداد آژیرها را اضافه کرد.

10- تست، بازرسی و نگهداری سیستم های اعلام حریق

عدم نگهداری و سرویس به موقع سیستم اعلام حریق و درنتیجه معیوب‌ بودن آن و هشدارهای کاذب بسیار باعث می‌شود تا افراد، خود سیستم را خاموش کرده و از آن به‌ عنوان یک سیستم ناکارآمد یاد کنند. تمامی تجهیزات الکترونیکی سیستم‌های حفاظت، ازجمله سیستم اعلام حریق، نیاز به نگهداری، بازدیدهای دوره‌ای و سرویس و دارند و باید همواره از آماده ‌به‌کاربودن آنها اطمینان حاصل کرد. از این‌رو، نصب یک سیستم اعلام حریق، شرط لازم جهت پیشگیری از گسترش آتش‌سوزی می‌باشد. اما شرط کافی نیست. نصب، همراه با نگهداری (بازدیدهای دوره‌ای) و تعمیرات بازدارنده (تعویض باتری و آشکارسازهای معیوب) شرط لازم و کافی جهت برخورداری از یک سیستم کارآمد و توانا در تشخیص به‌ موقع وجود آتش می‌باشد.

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید