اصول آتشنشانی و اطفاء حریق چیست؟
انسان از دير باز با آتش آشنا شده و رابطه اي تنگاتنگ و دوستانه برقرار كرده و همواره از آن در راستاي پيش برد اهداف گوناگون زندگي خود نهايت استفاده را كرده است. زماني نياز مبرم خود را در پيكار با آتش احساس كرد كه مي ديد هستي او و جان افراد خانواده و نزديكانش در لحظاتي كوتاه بوسيله اين پديده سركش به تباهي كشيده ميشود. آتش در گسترده حيات خود و برقراري همزيستي با انسان خدمات بس ارزنده اي كرده و او را درتمام جنبه هاي فرهنگي و تكنولوژي تمدن ياري داده است. امروز انسان موفق شده در اغلب جنبه هاي زندگي پيروزي هاي چشم گيري به دست آورد. بدون شك، دستيابي به اين موفقيت ها بدون كمک آتش امكان پذير نبود. همين ضرباتي كه از آتش به انسان وارد آمده او را وادار كرد تا براي پيشگيري و پيكار با آن تدابيري بيانديشد و روشها و وسايلي ابداع كند.
مخاطبان دوره اصول آتشنشانی و اطفاء حریق
1- مهندسان و کارشناسان
2- مسئولین تاسیسات و نگهداری و تعمیرات ساختمان ها
3- دانشجویان رشته های فنی و مهندسی، ایمنی و بهداشت حرفه ای
سرفصل دوره اصول آتشنشانی و اطفاء حریق
1- تاريخچه آتش نشاني در ايران
اولين واحد آتش نشاني درتبريز توسط قواي روسيه به لحاظ اشراف سياسي و اجتماعي در شهر تبريز داير گرديد. شايد تاسيس دومين واحد آتش نشاني با توجه به نياز پالايشگاه نفت مسجد سليمان يا آبادان باشد كه بديهي است. سال 1303 در شهر تهران يك دستگاه اتومبيل با چند متر لوله براي اطفاء حريقهاي احتمالي استفاده ميشده است با توسعه شهر برتعداد حريقها افزوده شده بدين جهت درسال 1304 يا 1305 شالوده اداره آتش نشاني ريخته شد اين اداره كه اطفائيه خوانده مي شد تحت سرپرستي بلديه تهران در گاراژي به نام حسيني تاسيس گرديد.
2- وظايف سازمان آتش نشاني
-
وظایف گروه عملياتی اطفاء حریق:اطفاء انواع آتش سوزيها شامل: منازل مسكوني، اماكن تجاری ، توليدی ، صنعتي، عمومي، آموزشی ، اداری ، خودرو، مناطق جنگلي و...
-
وظایف گروه عملياتی امداد و نجات:شركت در حوادثی از جمله مسموميت و خفگي ناشي از نشتي گاز، حوادث برق گرفتگي، حوادث شديد خودرويي و محبوس شدن افراد در داخل خودرو و...
3- عوامل ایجاد آتش
برای ایجاد آتش سه عامل مورد نیاز است:
-
حرارت کافی
-
ماده قابل اشتعال
-
حجم معینی از اکسیژن
4- اطفاء آتش
-
قطع واكنشهاي زنجيره اي سوختن
-
تقليل درجه حرارت به وسيله سرد كردن
-
كاهش درصد اكسيژن به وسيله گازهاي خنثي
-
قطع يا دور ساختن مواد سوختني به وسيله جداسازي
5- مواد اطفايي عمومي
مواد اطفایی عمومی جهت خاموش کردن آتش شامل:
-
آب
-
هالون ها
-
انواع كف
-
پودرهاي شيميايي
-
دي اكسيد كربن
6- كف حریق
کف ماده ايست برای خاموش کردن حريقهای ناشی از مايعات قابل اشتعال مانند : نفت، بنزين ،گازوئيل و ...
انواع کف شامل:
-
كف پروتئيني
-
كف غير پروتئيني
-
كف مكانيكي
-
كف شيميايي
7- پودرهاي شيميايي
پودرها موادي هستند كه به بر هم زدن واكنش هاي زنجيره اي آتش باعث خاموش شدن آن ميشوند. معمولاً پودرهاي شيميايي سمي نيستند اما تنفس غبار آن ها ممكن است مشكلات تنفسي به بار آورد. اندازه ذرات پودرها بين 10 تا 75 ميكرون مي باشد. اندازه ذرات پودر اثر مهمي در خاموش كردن آتش دارد و بايد توجه داشت كه بهترين نتيجه بين20 تا 25 ميكرون مي باشد. پودرهاي شيميايي علاوه بر برهم زدن واكنش هاي زنجيره اي با عمل خفه كردن، سرد كردن و ممانعت از تشعشع نيز تا حدودي كمك به خاموش كردن آتش ميكند.
8- انواع پودرهای شیمیایی
-
كلريد پتاسيم
-
بي كربنات دو سود
-
بي كربنات پتاسيم
-
منو فسفات آمونيوم
-
كلريد پتاسيم و اوره
-
كلريد سديم و گرافيت
9- دي اكسيد كربن
از اين گاز بيشتر براي خاموش كردن آتش دستگاههاي برقي استفاده مي شود .دي اكسيد كربن به علت رقيق كردن هواي آتش سوزي از 21 % به 14 % باعث خاموش شدن آتش مي شود. براي اينكه اكسيژن محل آتش سوزي در حال اشتعال به 14 % برسد بايد حداقل 28 % گازكربنيك در محل اشتعال وجود داشته باشد.
10- هالون ها
اين نوع خاموش كننده ها در انواع A,B,C به كار برده میشود ولي در حال حاضر به دليل ايجاد اثر تخريبي برلايه ازن كاربرد آنها ممنوع شده است.
11- طبقه بندي حريق
-
طبقه A: چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و بسياري از پلاستيكها
-
طبقه B: مايعات و گازهاي قابل اشتعال
-
طبقه C: دستگاههاي مصرف كننده برقي
-
طبقه D: فلزات قابل اشتعال مانند ليتيم، پتاسيم، سديم، منيزيم
12- تعريف خاموش كننده دستي
خاموش كنندة دستي به وسيله اي گفته مي شود كه براي مبارزه با آتش سوزي طراحي وساخته شده است و با حداكثر 14 كيلو يا 14 ليتر مواد خاموش كن پر شده است به نحوي كه كه يك نفر به راحتي قادر به حمل و استفاده از آن باشد. انواع بزرگتر اين وسايل به روي چرخ ، ارابه يا خودرو قرار داده مي شود.
13- بازرسي ونگهداري كپسول هاي آتش نشاني
این بازرسی شامل:
-
آثار خوردگي و محيطي در آن ايجاد نشده باشد.
-
وضعيت عامل فشار براي بيرون آمدن مواد از كپسول تعیین گردد.
-
قطعات مكانيكي كپسول شامل بدنه و ساير اجزاء آن مورد بازرسی قرارگیرد.
14- سيستم اعلام حريق
اين سيستم ها مطابق با وظايفي كه بر عهده دارند تقسيم مي شوند هر سيستم داراي مشخصات زير مي باشد:
-
واحد كنترل
-
برق فرعي كه از باطريهاي جداگانه استفاده ميشود.
-
برق اصلي كه معمولا از شبكه برق شهر استفاده ميشود.
-
يك يا چند وسيله راه اندازي دستگاه كه به دتكتورهاي خودكار آتش، جعبه هاي آلارم دستي و ديگر وسايل هشدار دهنده مرتبط مي باشد.
15- بک درفت ((Back draught
در يك محيط بسته كه آتش وجود دارد بعد از مدت زماني به علت بسته بودن دربها و پنجره ها اكسيژن مورد نياز براي سوختن كاهش مي يابد و در نتيجه ناقص سوزي سوخت آغاز مي شود .حتي ممكن است در اثر كمبود اكسيژن شعله آتش خاموش شده و كند سوزي ادامه پيدا نمايد و مواد نيم سوز مي تواند محيط را به طور خطرناكي با بخارات و گازهاي قابل اشتعال پركند و با رسيدن هواي كافي، بخارات و گازهاي قابل اشتعال داغ دچار آتش سوزي ناگهاني و يا حتي انفجار میشوند. گاهي اوقات يك گوي آتشين از محل ورود هوا به اتاق به بيرون مي آيد و اين به ويژه براي مأموران آتش نشاني كه اتاقها را براي نجات بازماندگان مورد بازرسي قرار مي دهند بسيار خطرناك است. از اين رو بايد قبل از ورود به اتاق هاي بسته، آنها را به شكل كنترل شده اي تهويه نمود.
16- حريق در فضاهاي بسته
در صنايعي نظير پالايشگاهها، پتروشيمي، حمل و نقل مواد، تعميرات كشتي ها و مخازن حمل و نگهداري مواد و نظاير اينها يكي از مهمترين نقاط حساس و حادثه آفرين محيط هايي است كه تحت عنوان فضاي بسته نام برده ميشود و با توجه به درصد بالايي حوادث مرگبار در اين فضا ها لزوم توجه ويژه به ايمني اين نقاط آشكار ميشود.
معمولا در فضاهاي بسته علت آتش سوزي به اين عوامل بستگي دارد:
-
مخلوط هاي قابل اشتعال
-
گرد و غبارهاي قابل اشتعال
-
ساير مواد قابل اشتعال
17- احتياطات و اقدامات پيشگيري
-
پاكسازي مواد قابل اشتعال
-
تامين حداقل لوازم اطفاء حريق
-
برطرف كردن كمبود يا ازدياد اكسيژن
-
بررسي و كنترل گردوغبارهاي قابل اشتعال
-
شناسائي و اندازه گيري گازها ي قابل اشتعال
-
حفاظ گذاري دهانه هاي باز و آموزش صحيح اسفاده از نردبان و..
-
بازديد روزانه جهت شناسائي تغييرات احتمالي در شرايط محيط كار
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید