تکنیک ها و روش های ارزیابی و مدیریت ریسک

ارزیابی ریسک چیست؟

ارزیابی ریسک یک فرآیند مدیریتی است. در واقع ارزیابی ریسک فرآیندی است که بطور عام بعنوان ابزاری جهت شناسایی خطرات و کنترل ریسک آن ها در محیط کار و به حداقل رساندن پیامدهای ناشی از رخداد حوادث مرتبط با خطرات، بکار می رود. ارزیابی ریسک، فرآیندی است که بدون در نظر گرفتن فعالیتی خاص، در تمام مشاغل و فعالیت ها کاربرد دارد و اجرای آن ضروری است. صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، فولاد، سیمان، راهسازی و ساختمان، صنایع تولیدی و…، همگی برای کاهش هزینه ها و پیامدهای ناشی از حوادث محتمل نیازمند اجرای فرآیند ارزیابی ریسک هستند.

مخاطبان دوره مدیریت ریسک، تکنیکها و ابزارهای شناسایی خطرات وارزیابی ریسـک

1- مدیران وکارشناسان صنایع

2- دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست

سرفصل دوره مدیریت ریسک، تکنیکها و ابزارهای شناسایی خطرات وارزیابی ریسـک

1- اصطلاحات و تعاريف مدیریت ریسک

• ریسک: تركيب (يا تابعي ) از احتمال وقوع و شدت پيامد ناشي از وقوع یک حادثه است.
• رويداد: اتفاقي كه منجر به يك حادثه شده و يا پتانسيل منجر شدن به يك حادثه را داشته باشد.
• شبه حادثه: رويدادي غير منتظره، برنامه ريزي نشده و ناگهاني كه منجر به ايجاد خسارت مالي و جاني نشود.
• خطر: موقعيت يا منبع بالقوة ايجاد خسارت و يا بيماري، تخريب اموال، تخريب محيط كار و يا تركيبي از آنها است.
• حادثه: اتفاق/ رویداد ناخواسته اي كه منجر به مرگ، بيماري، صدمه، زيان مالی یا خسارات زیست‏ محیطی گردد.

2- ارزیابی ريسك

فرآيند كلي برآورد نمودن/ محاسبه ميزان ريسك و تصميم‌گيري در خصوص قابل تحمل بودن/ نبودن ريسك می باشد. 

3- انواع ارزيابي ريسك

• ارزيابي عمومي: در اين ارزيابي، تمركز بر يك فعاليت و يا واحد سازماني است و كليه خطرات و آسيب‌هاي مرتبط بر آن شناسايي و ارزيابي مي‌شوند.
• ارزيابي خاص: در اين ارزيابي، تمركز بر يك خطر يا ريسك يا آسيب معين است و وضعيت فعاليت‌هاي موجود در واحد سازماني در قبال آن ارزيابي مي‌شود.

4- فعاليت‌ هايي مهم در ارزيابي ريسك

• فعاليت‌هاي روتين: به فعاليتهاي اطلاق مي شود كه بصورت روزمره و برنامه ريزي شده صورت مي گيرد.
• فعاليت ‌هاي غير روتين: به فعاليتهايي برنامه ريزي نشده و موردي نظير Shut down دستگاه ها، تعميرات اتفاقي، كارهاي اتفاقي و ... ، كه جزو فعاليتهاي معمول سازمان نمي باشد گفته مي شود.

5- شناسایی خطرات

• برخی توصیه ها برای شناسایی خطرات شامل:

• از رویکرد تیمی استفاده کنید.
• از افراد خبره برای شناسایی خطرات استفاده کنید .
• هیچ وقت به یک نفر برای شناسایی خطرات اکتفا نکنید.
• اصل «دو سر بهتر از یک سر کار می کند را فراموش نکنید»

•  روش های شناسایی خطرات شامل:

• انواع بازرسي
• بررسي سوابق حوادث كه در گذشته رخ داده‌اند
• بررسي قوانين و استانداردهاي ايمني و بهداشت كار
• بررسي وظايف افراد، روش‌هاي انجام كار، دستورالعمل‌ها و عملكردها
• مشورت با كاركنان، سرپرستان و عوامل كار، بررسي مشكلات و مسائل

6- مراحل انجام ارزيابي ريسك (Risk Assessment Steps)

• تخصيص منابع به گروه‌هاي ارزيابي
• تقسيم كردن عمليات به قسمت‌هاي قابل مديريت
• فراهم آوري پايش و بازنگري ارزيابي‌‌هاي تكميل شده.
• تعيين انواع ارزيابي كه مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
• در اين طرح كلي، ارزيابي ريسك در هر ‌فرآيند بايد بصورت زير به زير مجموعه‌‌هايي تقسيم شود. طرح نبايد تنها شامل عمليات تكراري كه در چارچوب‌هايي يا معين انجام ميشوند، باشد

7- تكنيك‌هاي ارزيابي ريسك

• روش JSA

JSA  مترادف است با Analaysis Safety Job كه يكي از روش هاي پيشگيري ازحادثه و آناليز خطر است. اين روش مهمترين ابزار مديريتي موجود است كه به حذف خطرات و كاهش جراحات و حوادث محيط كار كمك مي كند.

• روش FMEA

FMEA در ارزيابي ريسك روش تحليلي است كه مي‌كوشد تا حد ممكن خطرات بالقوه موجود در محدوده‌اي كه در آن ارزيابي ريسك انجام مي‌شود و همچنين علل و اثرات مرتبط با آن را شناسايي و رتبه بندي كند.

• روش WILLIAM FINE

در اين روش ريسك از حاصل ضرب ميزان پيامد (شدت خطر) در ميزان تماس در ميزان احتمال وقوع خطر به دست مي آيد.

• روش MIL-STD-882B

يكي ديگر از طبقه بندهاي شدت خطر در سال 1984 در استانداردهاي نظامي آمريكا ارائه شده كه در آن، خطرات از نظر شدت به چهار گروه فاجعه بار، بحراني، مرزي و جزئي طبقه بندي شده‌اند. هر چند كه استاندارد اخير در ابتدا براي ارزيابي سيستمهاي نظامي ارائه شده بود ولي امروزه از آن براي طيف وسيعي از صنايع كه اصول ايمني سيستم در آنها بكار گرفته مي‌شود نيز استفاده مي‌گردد.

• روش HAZOP

HAZOP يك روش كيفي براي شناسايي خطرات مرتبط با فرآيند، انسان و ماشين است. اين تكنيك، شناسايي خطرات را با طوفان ذهني (Brain Storming) شروع مي كند و در پي كشف علل و اثرات خطرات بالقوه است.

• روش What If

اين روش براي شناسايي منابع توليد ريسك و اثرات آن (به صورت تقريبي) كاربرد دارد. در آناليز What if بايد به اين نكته توجه داشت كه اين روش غالبا براي تعيين ريسك ها و اثرات ناشي از تغييرات تجهيزات، انسان و رويه هاي كاربردي استفاده مي شود.

• روش PHA

PHA تکنيکي تحليلي است براي شناسايي خطراتي که بدون دقت کافي، موجب بروز يک رخداد خطرناک مي شوند. PHA اغلب براي ارزيابي اوليه خطرات يک پروژه که در مراحل اوليه نظري و مهندسي قرار دارد، به کار مي رود.

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید