مدیریت پسماند و ضایعات

مدیریت پسماند و ضایعات چیست؟

مدیریت پسماندهای جامد در جهان سابقه چندانی ندارد. در دهه 1840 دنیای غرب وارد دوران بهسازی محیط (Age of Sanitation) شد و در سال 1874 اولین سیستم زباله سوز در ناتینگهام انگلیس راه انداری شد، پس از جنگ جهانی دوم با رشد سریع جمعیت و افزایش آگاهی های عمومی نسبت به مسایل زیست محیطی و شناخت تاثیرات بلند مدت پسماندها برنامه های علمی برای مدیریت پسماندها تعریف و به اجرا درآمد. در سال 1965 اولین قانون مواد زاید جامد در آمریكا تصویب شد.

مخاطبان دوره مدیریت پسماند و ضایعات:

1- مسئولین و مدیران مدیریت پسماند

2- کارشناسان محیط زیست

3- کارشناسان و مسئولین بهداشت

سرفصل دوره مدیریت پسماند و ضایعات

1- تعریف waste

كليه موادي كه به جز فراورده اصلي از يك چارچوب تعريف شده خارج مي شود. اين مواد مي توانند به صورتهاي جامد، مايع، گاز و لجن باشند. مطابق قانون پسماندها، پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می شود که بطور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولید کننده زاید تلقی می شود. روش های برخورد با مساله آلودگی از گذشته تا کنون شامل: عدم توجه به موضوع، ترقیق آلودگی، کنترل در انتهای خط، بازیافت و تولید پاک می باشد.

2- طبقه بندی پسماندهای صنعتی

• پسماندهای عادی: به کلیه پسماندهایی گفته می شود که بصورت معمول از فعالیتهای روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها تولید می شود.

• پسماندهای پزشکی(بیمارستانی): به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی و درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می شود.

• پسماندهای ویژه: به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد.

• پسماندهای کشاورزی: به پسماندهای ناشی از فعالیتهای تولیدی در بخش کشاورزی از قبیل فضولات، لاشه حیوانات( دام و طیور و آبزیان).
• پسماندهای صنعتی: به کلیه پسماندهای پالایشگاهی صنایع گاز، نفت و پتروشیمی و امثال آن گفته می‌شود.

3- تعریف پسماندهای خطرناک

• مواد فهرست شده در فهرست هاي چهارگانه (K-F-P-U)
• مواد مخلوط با مواد فهرست شده به هر ميزان
• موادي كه از نظر قوانين داخلي كشور جزو مواد خطرناك محسوب شود
• مواد داراي خصوصيات چهارگانه: سمي، خورنده، باميل تركيبي زياد و قابل اشتعال

4- تعریف پسماندهای غیرخطرناک

موادي كه هيچكدام از خصوصيات مواد خطرناك را ندارند. اين بخش از مواد زايد صنعتي خصوصيات و اجزايي شبيه به مواد زايد شهري دارند، موادي نظير: چوب، پلاستيك، فلزات، شيشه، مواد فسادپذير و...

5- ضرورت اجرای مدیریت پسماند

• نوع دوستي و جلوگيري از ايجاد مشكلات ناشي از توليد پسماند.
• جلوگيري از اعمال قانون كه در نتيجه آلوده سازي محيط صورت مي گيرد.
• دلايل اقتصادي كاهش هزينه هاي ناشي از مديريت پسماندها و همچنين هزينه هاي خريد مواد اوليه و تجهيزات.

6- چشم انداز سیستم مدیریت پسماند

• کاهش خطر پسماند تولیدی

• کاهش میزان و حجم پسماند تولیدی

7- کاهش تولید پسماند

      کاهش تولید پسماند تفکری سیستمی است که برای انجام آن نیاز به موارد زیر می باشد:

• تشکیل تیم مسئول راهبری پروژه
• تعهد مجموعه به استقرار سیستم کاهش پسماند
• تعیین شاخصهایی برای اندازه گیری میزان پیشرفت
• ارزیابی فعالیتهای واحد برای تشخیص فرصتهای موجود برای کاهش میزان پسماند

8- بازیافت

• شناسايي كمي و كيفي جريان پسماندها
• وجود سيستم هاي مناسب در واحد براي مصرف مواد بازيافتي
• تعيين ارزش اقتصادي انجام عمليات بازيافت و تحليل سود-هزينه آن
• شناخت محدوديتهاي مواد از لحاظ حفظ خصوصيات مورد نظر در طي بازيافت هاي مكرر
• بررسي توانايي سيستم هاي موجود در واحد براي تطبيق فعاليت خود با جريان جديد مواد
• تعيين سيستم هاي جايگزين براي مصرف يا فروش مواد بازيافتي به گونه اي كه درصورت عدم استفاده از مواد بازيافتي در واحد، بتوان آنها را به فروش يا به مصارف ديگر رساند.

9- تصفیه

• شناسايي كمي و كيفي پسماند
• انتخاب گزينه هاي مناسب براي تصفيه
• ساخت سيستم مناسب تصفيه در مقياس كامل
• ساخت پايلوت و اندازه گيري پارامترهاي سينتيكي و طراحي
• پيش بيني روش مناسب براي دفع پسمانده هاي حاصل از تصفيه
• شناسايي استانداردهاي موجود براي دفع پسماندهاي حاصل از تصفيه

10- دفع

• شناخت شرايط و امكانات موجود براي دفع
• اعمال روش مناسب براي كاهش خطرات پسماند
• شناسايي استانداردها و ضوابط موجود براي دفع مواد
• تعيين نوع سيستم مناسب براي دفع براساس نوع ماده

11- مشکلات ناشی از دفن زباله

• توليد گاز وآلودگي هوا

• توليد شيرابه وآلودگي منابع آب
• بروز حوادث نظير آتش سوزي وانفجار
• تجمع حشرات، حيوانات، پرندگان و انتقال بيماري ها

12- محل های کاهش آلودگی طبیعی

در اين روش كاهش آلودگي شيرابه بر اساس مكا‌نيسم هاي طبيعي (فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي) صورت مي گيرد. مهمترين مساله در طراحي انتخاب محل مناسب است كه بتواند مكانيسم هاي لازم را براي كاهش آلودگي تامين كند.

13- محل های دفن مخزنی

در اين محل ها كنترل آلودگي شيرابه بر اساس مكانيسم هاي طراحي شده مهندسي صورت مي گيرد. ظرفيت اين محل ها بستگي به زمين موجود دارد.

14- پاکسازی محل های آلوده

• انجام عمليات پاكسازي
• تعيين دقيق خصوصيات منطقه
• ارزيابي اوليه از نوع و ميزان آلودگي

• بررسي گزينه هاي پاكسازي و انتخاب گزينه مناسب
• پيش بيني اقدامات لازم براي جلوگيري از بروز بحران

15- شناسایی کمی و کیفی پسماندها

      به منظور شناسايي كمي و كيفي پسماندها از 3 روش مي توان استفاده نمود:

• موازنه جرمي
• اندازه گيري مستقيم و انجام آزمايشات كيفي
• استفاده از ضرايب موجود براي فعاليتهاي مشابه

16- شرایط اضطراری در مدیریت پسماند

در بسیاری از موارد ممکن است بصورت پیش بینی نشده سیستم مدیریت پسماند دچار مشکل شود که علل مختلفی از جمله علل طبیعی نظیر طوفان، زلزله و سیل و یا علل انسانی نظیر بی احتیاطی و یا سوء مدیریت و نظایر آن باعث بروز چنین حوادثی می شود.

17- سوابق و مستنداتی که باید در سیستم مدیریت پسماند نگهداری شود

• عکسهای هوایی محل
• محل چاهها و پیزومترها
• مدارک و مستندات طراحی
• پلان پوشش ها و پوشش نهایی
• آنالیز كمي وکیفی واجزای زباله
• اطلاعات بهداشتی و ایمنی پرسنل
• شناسنامه ماشين آلات و تجهيزات
• اطلاعات و مدارک مربوط به انطباقات و عدم انطباقات

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید