مدیریت پسماند و ضایعات

مدیریت پسماند و ضایعات چیست؟

مدیریت پسماندهای جامد در جهان سابقه چندانی ندارد. در دهه 1840 دنیای غرب وارد دوران بهسازی محیط (Age of Sanitation) شد و در سال 1874 اولین سیستم زباله سوز در ناتینگهام انگلیس راه انداری شد، پس از جنگ جهانی دوم با رشد سریع جمعیت و افزایش آگاهی های عمومی نسبت به مسایل زیست محیطی و شناخت تاثیرات بلند مدت پسماندها برنامه های علمی برای مدیریت پسماندها تعریف و به اجرا درآمد. در سال 1965 اولین قانون مواد زاید جامد در آمریکا تصویب شد.

مخاطبان دوره مدیریت پسماند و ضایعات:

1- مسئولین و مدیران مدیریت پسماند

2- کارشناسان و مدیران واحد های محیط زیست سازمان ها

3- کارشناسان، افسران و مسئولین ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)

4- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)

سرفصل دوره مدیریت پسماند و ضایعات

1- تعریف waste

کلیه موادی که به جز فراورده اصلی از یک چارچوب تعریف شده خارج می شود. این مواد می توانند به صورتهای جامد، مایع، گاز و لجن باشند. مطابق قانون پسماندها، پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می شود که بطور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولید کننده زاید تلقی می شود. روش های برخورد با مساله آلودگی از گذشته تا کنون شامل: عدم توجه به موضوع، ترقیق آلودگی، کنترل در انتهای خط، بازیافت و تولید پاک می باشد.

2- طبقه بندی پسماندهای صنعتی

• پسماندهای عادی: به کلیه پسماندهایی گفته می شود که بصورت معمول از فعالیتهای روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها تولید می شود.
• پسماندهای پزشکی(بیمارستانی): به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی و درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می شود.
• پسماندهای ویژه: به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد.
• پسماندهای کشاورزی: به پسماندهای ناشی از فعالیتهای تولیدی در بخش کشاورزی از قبیل فضولات، لاشه حیوانات( دام و طیور و آبزیان).
• پسماندهای صنعتی: به کلیه پسماندهای پالایشگاهی صنایع گاز، نفت و پتروشیمی و امثال آن گفته می‌شود.

3- تعریف پسماندهای خطرناک

• مواد فهرست شده در فهرست های چهارگانه (K-F-P-U)
• مواد مخلوط با مواد فهرست شده به هر میزان
• موادی که از نظر قوانین داخلی کشور جزو مواد خطرناک محسوب شود
• مواد دارای خصوصیات چهارگانه: سمی، خورنده، بامیل ترکیبی زیاد و قابل اشتعال

4- تعریف پسماندهای غیرخطرناک

موادی که هیچکدام از خصوصیات مواد خطرناک را ندارند. این بخش از مواد زاید صنعتی خصوصیات و اجزایی شبیه به مواد زاید شهری دارند، موادی نظیر: چوب، پلاستیک، فلزات، شیشه، مواد فسادپذیر و...

5- ضرورت اجرای مدیریت پسماند

• نوع دوستی و جلوگیری از ایجاد مشکلات ناشی از تولید پسماند.
• جلوگیری از اعمال قانون که در نتیجه آلوده سازی محیط صورت می گیرد.
• دلایل اقتصادی کاهش هزینه های ناشی از مدیریت پسماندها و همچنین هزینه های خرید مواد اولیه و تجهیزات.

6- چشم انداز سیستم مدیریت پسماند

• کاهش خطر پسماند تولیدی

• کاهش میزان و حجم پسماند تولیدی

7- کاهش تولید پسماند

      کاهش تولید پسماند تفکری سیستمی است که برای انجام آن نیاز به موارد زیر می باشد:

• تشکیل تیم مسئول راهبری پروژه
• تعهد مجموعه به استقرار سیستم کاهش پسماند
• تعیین شاخصهایی برای اندازه گیری میزان پیشرفت
• ارزیابی فعالیتهای واحد برای تشخیص فرصتهای موجود برای کاهش میزان پسماند

8- بازیافت

• شناسایی کمی و کیفی جریان پسماندها
• وجود سیستم های مناسب در واحد برای مصرف مواد بازیافتی
• تعیین ارزش اقتصادی انجام عملیات بازیافت و تحلیل سود-هزینه آن
• شناخت محدودیتهای مواد از لحاظ حفظ خصوصیات مورد نظر در طی بازیافت های مکرر
• بررسی توانایی سیستم های موجود در واحد برای تطبیق فعالیت خود با جریان جدید مواد
• تعیین سیستم های جایگزین برای مصرف یا فروش مواد بازیافتی به گونه ای که درصورت عدم استفاده از مواد بازیافتی در واحد، بتوان آنها را به فروش یا به مصارف دیگر رساند.

9- تصفیه

• شناسایی کمی و کیفی پسماند
• انتخاب گزینه های مناسب برای تصفیه
• ساخت سیستم مناسب تصفیه در مقیاس کامل
• ساخت پایلوت و اندازه گیری پارامترهای سینتیکی و طراحی
• پیش بینی روش مناسب برای دفع پسمانده های حاصل از تصفیه
• شناسایی استانداردهای موجود برای دفع پسماندهای حاصل از تصفیه

10- دفع

• شناخت شرایط و امکانات موجود برای دفع
• اعمال روش مناسب برای کاهش خطرات پسماند
• شناسایی استانداردها و ضوابط موجود برای دفع مواد
• تعیین نوع سیستم مناسب برای دفع براساس نوع ماده

11- مشکلات ناشی از دفن زباله

• تولید گاز وآلودگی هوا

• تولید شیرابه وآلودگی منابع آب
• بروز حوادث نظیر آتش سوزی وانفجار
• تجمع حشرات، حیوانات، پرندگان و انتقال بیماری ها

12- محل های کاهش آلودگی طبیعی

در این روش کاهش آلودگی شیرابه بر اساس مکا‌نیسم های طبیعی (فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی) صورت می گیرد. مهمترین مساله در طراحی انتخاب محل مناسب است که بتواند مکانیسم های لازم را برای کاهش آلودگی تامین کند.

13- محل های دفن مخزنی

در این محل ها کنترل آلودگی شیرابه بر اساس مکانیسم های طراحی شده مهندسی صورت می گیرد. ظرفیت این محل ها بستگی به زمین موجود دارد.

14- پاکسازی محل های آلوده

• انجام عملیات پاکسازی
• تعیین دقیق خصوصیات منطقه
• ارزیابی اولیه از نوع و میزان آلودگی

• بررسی گزینه های پاکسازی و انتخاب گزینه مناسب
• پیش بینی اقدامات لازم برای جلوگیری از بروز بحران

15- شناسایی کمی و کیفی پسماندها

      به منظور شناسایی کمی و کیفی پسماندها از 3 روش می توان استفاده نمود:

• موازنه جرمی
• اندازه گیری مستقیم و انجام آزمایشات کیفی
• استفاده از ضرایب موجود برای فعالیتهای مشابه

16- شرایط اضطراری در مدیریت پسماند

در بسیاری از موارد ممکن است بصورت پیش بینی نشده سیستم مدیریت پسماند دچار مشکل شود که علل مختلفی از جمله علل طبیعی نظیر طوفان، زلزله و سیل و یا علل انسانی نظیر بی احتیاطی و یا سوء مدیریت و نظایر آن باعث بروز چنین حوادثی می شود.

17- سوابق و مستنداتی که باید در سیستم مدیریت پسماند نگهداری شود

• عکسهای هوایی محل
• محل چاهها و پیزومترها
• مدارک و مستندات طراحی
• پلان پوشش ها و پوشش نهایی
• آنالیز کمی وکیفی واجزای زباله
• اطلاعات بهداشتی و ایمنی پرسنل
• شناسنامه ماشین آلات و تجهیزات
• اطلاعات و مدارک مربوط به انطباقات و عدم انطباقات

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید