کنترل کیفیت و میکروبیولوژی آب آشامیدنی

مقدمه

تأمین، تصفیه و توزیع آب آشامیدنی سالم و کافی  از جمله مهمترین اهداف بهداشت محیط در ارتباط با مسائل آب و فاضلاب می باشد.  در این

راستا عدم توجه به مقوله کیفیت آب می تواند تمام زحمات فوق را با شکست روبرو نماید. از این رو کنترل و پایش کیفی آب آشامیدنی همواره با جدیت انجام می پذیرد.

مخاطبان دوره کنترل کیفیت و میکروبیولــوژی آب آشامیدنی

کارشناسان کنترل کیفیت آزمایشگاه ها

کارشناسان بهداشت

سرفصل دوره کنترل کیفیت و میکروبیولــوژی آب آشامیدنی

1- استاندارد کیفی آب و فاضلاب

کنترل کیفیت آب شرب در مراحل تولید، انتقال، تصفیه، ذخیره، شبکه توزیع و تخلیه پساب از طریق واحد های کنترل کیفی انجام می شود.

2- خصوصیات کیفی آب

• فیزیکی
• شیمیایی
• بیولوژیکی
• فیزیکو شیمیایی

3- تعریف آب آشامیدنی

آب آشامیدنی آبی است که ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی و رادیو اکتیو آن در حدی باشد که مصرف آن جهت آشامیدن، عارضه سوئی در کوتاه مدت یا دراز مدت برای سلامت انسان ایجاد نکند.

4- تعریف استاندارد

مجموعه ای از ضوابط، معیار ها، ارقام و تعاریف است که حدودی برای آن مقرر گردیده و اجرای آن الزام دارد.

5- استاندارد آب آشامیدنی

استاندارد های آب آشامیدنی پارامترهای کیفی آب هستند، که برای حفظ حد مجاز غلظت و تامین سلامت منابع آب عمومی از طریق سازمان های بهداشتی و زیست محیطی تامین شده اند.

استاندارد های آب آشامیدنی به 2 صورت طبقه بندی می شود :

• اولیه
• ثانویه

این استانداردها مصرف کننده را در برابر آلاینده های میکروبی، عناصر رادیو اکتیو و مواد شیمیایی سمی محافظت می کنند. و این استاندارد، حداکثر آلاینده را نشان می دهند.

6- معرفی برخی از روش های کنترل کیفیت آب

• کلرسنجی
• آزمایش میکروبی

7- ميكروبیولوژی آب

ويژگي هاي ميكروبي آب آشاميدني مبناي قضاوت در مورد تعيين قابليت شرب آبها از نقطه نظر بيولوژيكي قرار مي گيرد. اصولاً آبي كه به مصرف مي رسد، بايد عاري از ميكروارگانيسم هاي بيماریزاي شناخته شده و باكتري هاي نشانگر باشد. آب آشاميدني شبكه استريل نيست پس مي تواند حاوي ميكروب غيربيماری زا باشد.

8- ارگانيسم هاي شاخص آلودگي مدفوعي آب

• اولين ارگانيسم شاخص كليفرمها و كليفرمهاي مقاوم به حرارت هستند.
• دومين ارگانيسم شاخص استرپتوكوك هاي مدفوعي مي باشند.
• سومين ارگانيسم شاخص كلستريديومهاي احياءكننده سولفيت هستند.

9- ويروس ها در آب

• آب آلوده مي تواند ويروس هاي روده اي را تا مسافت زيادي انتقال دهند.
• ويروس ها همراه مدفوع اشخاص آلوده (معمولاً نوزادان وكودكان) ازبدن خارج میشوند.
• انتقال ويروس ها توسط مدفوع آلوده صورت مي گيرد.
• افرادي كه در برابر ويروس ها ايمني پيدا كرده اند مبتلا نمي شوند در حالي كه افرادي كه ايمني ندارند توسط آنتروويوس ها آسيب مي بينند.
• ويروس ها به تعداد زياد 108 در هر گرم مدفوع ياد مي شوند.

• مشخصات اين ويروس ها شامل:

•  مقاوم به اسيد صفرا بوده و در روده كوچك تكثير مي يابند.
•  به تعداد زياد دفع مي گردند.
• ويروس ها در محيط خارج از بدن ميزبان تكثير نمي يابند. اما توانايي زيادی در محيط‌هاي آبي را داشته و ممكن است براي روزها و ماهها زنده باقي بمانند.

10- مراحل تشکیل فاژها

• جذب
• نفوذ
• تکرار
• تجمع و بالغ شدن
• آزاد شدن
• آلودگی مجدد

11- توضيح در مورد روش هاي آزمايش ميكروبي آب

1- روش MPN بيشترين احتمال وجود ميكروب در آب براي تعيين  غلظت باكتریها

• به روش پنج لوله اي غليظ براي آب هاي سالم
• به روش ده لوله اي غليظ براي آب هاي سالم
• به روش 9 لوله اي غليظ و ضعيف
• به روش پانزده لوله اي غليظ و ضعيف
• رقيق سازي بعد به روش 9 لوله اي – مخصوص فاضلاب و آب هاي بسيار آلوده

2- روش M.F ممبران فيلتر با فيلتر غشايي

• استفاده از فيلترهايي با قطر 47cm و منافذ 45% ميكرون از جنس اسنات سلولز استريل و بسته بندي شده

3- تست حضور يا عدم حضور کليفرمها: (P-A) Presence Absense

4- روش M.U.G تركيب 4 متيل- د گلوكورونيد، توسط آنزيم بتادگلوكورونيداز، ميكروبها شكسته شده و تركيب، متيل آمبلي فرون توليد مي شود كه اين ماده در زير لامپ U.V خاصيت فلوئورسانس از خود نشان مي دهد. 94% Ecoli اين خاصيت را از خود نشان مي دهند.

5- شمارش كلي ميكروب هاي هوازي تروفيل

12- آنتامباهيستوليتيكا

• تك ياخته آنتامبا عامل بيماري آميبياز روده اي و اسهال خوني مي باشد.
• فرم فعال آن در روده بزرگ انسان با حمله به مخاط روده در آن زخم ايجاد مي كند.
• كيست هاي اين آميب از طريق مدفوع فرد مبتلا دفع مي گردد.
• آلودگي مدفوعي آب آشاميدني، عامل مهمي براي ايجاد بيماري آميبياز است.
• اندازه كيست ها 10 تا 20 ميكرومتر است.
• پتانسيل انتقال آلودگي در مناطق گرمسير بيشتر است.
• آنتامبا هيستوليتيكا در فاضلاب به تعداد كم وجود دارد (1 تا 5 كيست در هر ليتر).
• كيست هاي مي توانند چندين ماه در آب صفردرجه و 3 روز در آب 30 درجه   سانتي گراد و 30 دقيقه در آب 45 درجه سانتي گراد و 5 دقيقه در آب 50 درجه سانتي گراد زنده بمانند.
• جوشاندن آب به مدت 2 تا 3 دقيقه سبب مرگ آنتامبا مي شود.
• اين انگل نسبت به كلر خيلي مقاوم است.
• كامل نبودن فرآيند تصفيه آب، نقص در سيستم لوله كشي و ارتباط آب با فاضلاب میتوانند از عوامل انتقال كيست هاي اين تك ياخته باشند.
• در فرآيند تصفيه آب، استفاده از صافي هاي ماسه اي با اندازه مؤثر و ضريب يكنواختي مناسب، سبب حذف كيست ها مي گردد.
• حجم مورد نياز براي آزمايش حداقل 4 ليتر
• ظرف نمونه برداري نيازي نيست استريل باشد.
• از آلودگي ثانويه در موقع نمونه برداري جلوگيري كنيد.
• صاف كردن نمونه با صافي هاي غشائي 8/0 ميكرون و اگر نمونه كدر بود از صافي ها 7-10 ميكرون استفاده كنيد.
• نمونه سرد منتقل شود در كنار يخ  
• استاندارد آب جستجو و شناسائي آنتامياهيستوليتيكا 6067 است.

13-كريپتوسپوريديوم

• تك ياخته انگلي كريپتوسپويديوم در روده حيوانات اهلي، وحشي و انسان ايجاد بيماري مي كند.
• انتقال آلودگي از طريق تماس مستقيم مدفوع انسان و حيوان با آب آشاميدني انجام مي گيرد.
• مصرف آب هاي سطحي حاوي اين ارگانيسم نيز سبب ايجاد بيماري مي شود.
• شيوع كريپتوسپوريديوم در ارتباط با‌ آب آشاميدني تصفيه نشده و آبهائي كه فقط كلرزني شده اند، مي باشد.
• اندازه و وسعت آنها فقط 4 تا 6 ميكرومتر است. ميزان حذف آنها از طريق فرآيندهاي متنوع تصفيه هنوز واضح نيست.
• حجم نمونه مورد نياز براي آزمايش 380 تا 400 ليتر است.
• هر يك دقيقه بايد بين 4 تا 10 ليتر آب از صافي عبور كند.
• وقتي كه گندزدائي تنها عامل تصفيه آب بوده، موارد آن گزارش شده است.
• اين انگل نسبت به كلر مقاوم است.
• ائوسيست اين انگل در دماي 60 درجه و بالاتر كشته مي شوند.
• موارد شيوع منتقله به وسيله آب اين بيماري نشانگر آن هستند كه گندزدائي با كلر به عنوان تنها فرآيند تصفيه براي منابع آب آلوده بي تاثير است.

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید