ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA)

 شناسايي و ارزیابی جنبه‌هاي زيست محیطي چیست؟

رويكردي است كه با ديدگاه كاهش اثرات سوء و مهم زيست محيطي به بررسي اثرات و پيامدهاي يك پروژه بر محيط‌ زيست، قبل از اجراي پروژه و در حين انجام آن، مي‌پردازد. بدون شك ارزيابي زيست محيطي، علاوه بر حفظ محيط زيست، از نظر اقتصادي نيز توجيه ‌پذير مي باشد. فعاليت‌هايي نظير احداث سد، كارخانه، شهرك صنعتي‌، معدن و هر نوع فعاليت توسعه‌اي، نيازمند ارزيابي از نوع (EIA) مي‌باشند.

مخاطبان دوره شناسايي و ارزیابی جنبه‌هاي زيست محیطي

1- کارشناسان و متخصصین محیط زیست

2- مدیران و سرپرستان HSE

سرفصل دوره شناسايي و ارزیابی جنبه‌هاي زيست محیطي

1- تاريخچه E.I.A

قانون ارزيابي زيست محيطي (EIA) از پايان دهه 1960 ميلادي به منظور پيش بيني اثرات يك پروژه بر روي رفاه و سلامت و نيز محيط بيولوژيكي انسان در كشورهاي مختلف جهان اجرايي گرديد. با توجه به اثرات تخريبي و بعضاً غير قابل جبران و بسيار پرهزينه پروژه هاي توسعه،EIA  به عنوان يك ابزار پرقدرت براي دستيابي به توسعه پايدار از سال 1377 در كشور ايران جايگاه قانوني يافته است.

2- اهداف اختصاصي ارزيابی محيط زيستی

• اهداف کوتاه مدت

• تعيين درآمد ها و هزينه های محيط زيستی پروژه
• پيش بينی پيامدهای محيط زيستی مهم و ماندگار پروژه
• تعيين اقدامات اصلاحی مناسب و درج آن در برنامه پروژه

• اهداف بلند مدت

ارزيابی تمام پيامدهايي که پروژه پيشنهادی توسعه اعم از خصوصی يا دولتی در محيط زيست ايجاد می کند.

3- قوانين مربوط به ارزيابی اثرات محيط زيستي

      ازجمله این قوانین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران
• قانون برنامه دوم و سوم توسعه کشور، مصوب سالهای 1373و 1379مجلس
• صورتجلسه شماره 138 شورايعالی حفاظت محيط زيست، سال 1376

4- سازمان حفاظت محيط زيست

نهاد رسمي مستقل دولتي كه تحت نظر رئيس جمهور قرار دارد و رئيس آن معاون رئيس ‌جمهور است. اين سازمان يك دستگاه حاكميتي و نظارتي محسوب مي شود كه مسئوليت حفظ و بهبود و جلوگيري از آلودگي محيط زيست را بر عهده دارد. حفاظت از حيات وحش و اكوسيستم هاي ويژه نيز از وظايف اين سازمان مي باشد.

5- اعضاي شورايعالي حفاظت محيط زيست

   وزراي جهاد كشاورزي، كشور، صنايع و معادن، مسكن و شهرسازي، بهداشت، و روساي سازمان مديريت، حفاظت محيط زيست، استاندارد و تحقيقات صنعتي، و 4 نفر از اشخاص ذي صلاح به پيشنهاد رئيس سازمان حفاظت محيط زيست و تصويب رئيس جمهور براي مدت سه سال منصوب مي شوند.

6- تعاريف و مفاهيم محيط زيست

• سيستم مديريت زيست محيطي

    بخشي از كل سيستم مديريت به‌ منظور تكوين و اجراي خط مشي زيست محيطي و مديريت جنبه هاي زيست محيطي آن است.

• پيامد هاي زيست محيطي

   هر تغييري در محيط زيست، اعم از نامطلوب يا مفيد، كه تمام يا بخشي از آن ناشي از جنبه‌هاي زيست محيطي يك سازمان باشد.

• خط مشي زيست محيطي

بيانيه اعلام شده توسط سازمان راجع به مقاصد و اصول آن در رابطه با عملكرد زيست محيطي كلي سازمان كه كه معمولا توسط مديريت ارشد ارائه مي‌شود و چارچوبي براي اقدام و براي تعيين اهداف كلان و اهداف خرد زيست محيطي آن به دست مي دهد.

• جلوگيري از آلودگي

استفاده از فرآيندها، روش هاي كاري، مواد، محصولات، خدمات يا انرژي بمنظور اجتنـاب، كاهش يا كنترل (جداگانه يا تركيبي) ايجاد، نشر يا رهاسازي انواع گوناگون آلودگي يا ضايعات بمنظور كاهش پيامد هاي نامطلوب زيست ‌محيطي.

• آلودگي هوا

آلودگي هوا عبارت است از وجود و بخش يك يا چند آلوده كننده اعم از جامد، مايع، گاز، تشعشع پرتوزا و غير پرتوزا در هواي آزاد به مقدار و مدتي كه كيفيت آنرا بطوريكه زيان آور براي انسان و يا موجودات زنده و يا گياهان و يا آثار و ابنيه باشد تغيير دهد.

7- بحران هاي زيست محيطي

      این بحران ها به سه دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

• موضعي

• آلودگي صوتي
• آلودگي هواي شهري
• مشكلات دفع مواد زائد جامد

• منطقه اي

• باران اسيدي
• تغييرات اقليمي
• آلودگي رودخانه‌ها، درياچه‌ها و درياها

• جهاني

• تخريب لايه ازن
• تشديد بلاياي طبيعي
• تغييرآب و هوا در اثر تشديد پديده گلخانه‌اي در جو زمين

8- مراحل اجرای E.I.A در یک پروژه

• مکان یابی
• امکان سنجی
• اقدام اصلاحی و اقدام پیشگیرانه
• تجزیه و احلیل اثرات زیست محیطی
• تأمین اعتبار - سازماندهی و زمانبندی
• شرح فنی پروژه و مراحل اجرای عملیات
• شناسایی اثرات و پیامد های زیست محیطی

9- تأثيرات منفي فعاليت‌هاي صنعتي بر محيط زيست

• در زمان استقرار

• تخريب زمين
• جابجائي جمعيت
• كاربري‌هاي نامتجانس

• در دوران فعاليت

• صدا
• حمل و نقل
• انتشار آلاينده ها
• مواد زائد خطرناك

• پس از فعاليت

• مواد زائد
• آلودگی های به جا مانده
• تاسیسات تخریب شده

10- آلودگی هوا

آلودگی هوا یکی از معضلات اساسی و شایع در بسیاری از صنایع می باشد و کارشناس E.I.A باید به کلیه آلاینده های هوایی یک صنعت خاص و مضرات آن آشنا بوده و در گزارش خود ثبت کند .به عنوان مثال کارخانجات سیمان به علت نشت بالای آئروسل ها و نیروگاههای با سوخت فسیلی به علت نشت شدید آلاینده های کربن دار و پالایشگاهها به علت نشت بالای آلاینده‌های سولفوردار و پتروشیمی ها به علت نشت گازهای شیمیایی در هوای اطراف خود توسط دودکش ها و فلرها از صنایع عمده آلاینده ی هوا به شمار می روند.

11- آلودگي حرارتي

آلودگی حرارتی از جمله اثرات زیانبار یک صنعت روی محیط زیست می باشد که متاسفانه اغلب نادیده گرفته می شود. در یک گزارش E.I.A باید به این مطلب نیز توجه گردد. از صنایع آلوده کننده حرارتی می توان به نیروگاههای تولید برق که آلودگی حرارتی بالایی در محدوده ی خود و همچنین صنایع فولاد و ذوب آهن که آلودگی حرارتی زیادی به ویژه برای آب مورد نیاز فراین خود ایجاد می‌کنند اشاره کرد.

12- آسيب پذيري منابع طبیعی

در ادامه شناسایی اثرات محیط زیستی پروژه های صنعتی باید به عوارض اجرای عملیات بر روی منابع طبیعی به ویژه منابع آبی مانند رودخانه ها، دریاچه ها، آب های زیرزمینی و زمین های کشاورزی، باغ ها، جنگل ها و حتی آثار باستانی نیز توجه کرد .برخی از پروژه های آسیب رسان در این مورد عبارتند از : سد سازی، پل سازی، راهسازی و...

13- اثرات طرح های صنعتی بر سلامتی

اثرات طرح های صنعتی و کارخانجات احداث شده بر روی سلامتی افراد از موضوعات مهم شناسایی اثرات زیست محیطی در E.I.A می باشد که برای شناسایی آنها باید از متخصصین بهداشت کار و یا حتی پزشک طب کار کمک گرفته شود. کارخانجات آبکاری کروم به علت تولید کروم شش ظرفیتی، آلیاژهای فلزی به علت تولید فلزات سمی مانند سرب و روی، رنگ سازی به علت تولید مواد شیمیایی، پتروشیمی ها به علت تولید مواد سمی و بسیاری از صنایع دیگر در این زمینه جزء صنایع خطرناک به شمار می روند.

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید