ISO 17776 (تکنیک های شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی) چیست؟
این استاندارد بین المللی برخی از ابزارها و تکنیک های اصلی را توصیف می کند که برای شناسایی و ارزیابی خطرات مرتبط با فعالیت های اکتشاف و تولید نفت و گاز دریایی، از جمله بررسی های توپوگرافی و لرزه نگاری، عملیات حفاری و چاه، توسعه میدان، بهره برداری برچیدن و از بین بردن تأسیسات و همچنین پشتیبانی لجستیکی لازم برای انجام این فعالیت ها مورد استفاده قرار می گیرد.
مخاطبان دوره ISO 17776:2000
1- مدیران و کارشناسان HSE
2- مدیران و کارکنان ایمنی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
3- مدیران ارشد سازمان ها و صنایع
4- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) و نفت
سرفصل دوره ISO 17776:2000
1- مفاهیم ارزیابی ریسک و خطر
-
خطر (Hazard)
-
ریسک (Risk)
-
تجزیه و تحلیل ریسک (Risk Analysis)
-
ارزیابی ریسک (Risk Assessment)
-
ارزشیابی ریسک (Risk Evaluation)
-
معیار غربالگری (Screening Criteria)
2- شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک
به منظور ایجاد اطلاعات لازم جهت کمک به تصمیم گیری در مورد نیاز به اعمال اقدامات کاهش ریسک می باشد.
3- اقدامات کاهش ریسک
-
پیشگیری از رویدادها (یعنی کاهش احتمال وقوع)
-
کنترل رویدادها (یعنی محدودکردن وسعت و طول مدت یک رخداد خطرناک)
-
کاهش اثرات (یعنی کاهش پیامدها ) باشد.
اقدامات پیشگیرانه از قبیل استفاده از طراحی های ذاتاً ایمن تر و تضمین یکپارچگی دارائیها در صورت امکان می بایست مورد تاکید قرار گیرد.
4- روشهای شناسایی خطر و ارزیابی ریسک
سطح و حدود فعالیتهای شناسایی خطر و ارزیابی ریسک بسته به مقیاس و عمر تأسیسات در هنگام انجام فرایند ارزیابی و شناسایی متغیر می باشد.
برای تأسیسات ساده تر مانند تسهیلات فراورش محدود، می توان به آئین نامه ها و استانداردهای شناخته شده به عنوان مبنای مناسبی که منعکس کننده تجربیات صنعتی در این موارد است، اتکاء کرد.
5- چک لیستها
چک لیستها می بایست توسط نیروهای مجرب آشنا به طراحی و عملکرد تسهیلات و رویه ها و استانداردهای شرکتی و صنعت تهیه شود. کارکنان کم تجربه تر می توانند از چک لیستها استفاده کنند، هر چند که اثربخشی تکنیک چک لیست به تجربه تهیه کنندگان آن و تلاش استفاده کنندگان بستگی دارد و قالب خلاقی برای شناسایی و ارزشیابی خطرات جدید در مواردی که تجربه وجود ندارد، محسوب نمی شود.
6- آئین نامه ها و استانداردها
آئین نامه ها و استانداردها دانش و تجربه گردآمده را منعکس می کنند که بر اساس عملیات انجام شده در سطح شرکت، ملی یا بین المللی جمع آوری شده اند. این مدارک دروس آموخته شده از طراحی های قبلی، ارزیابی های خطرات و ریسک و بررسی حوادث و رویدادها را منعکس می کنند. در نتیجه شامل ارزیابی ذاتی خطرات و ریسک می باشند، زیرا خطرات پیشتر شناسایی شده و روشهای استاندارد کنترل و کاهش آنها تعریف شده است.
7- روشهای بازنگری ساختاری
هرجا که استفاده از ارزیابی ریسک و خطر بر اساس تکنیکهای بازنگری ساختاریStructural Review Techniques، مورد نیاز باشد، رهنمودهای زیر می توانند برای انتخاب روش مناسب به کار روند.
8- شناسایی خطر (HAZID)
HAZID تکنیکی است برای شناسایی تمامی خطرات بارز مرتبط با فعالیت مورد نظر.
این فرایند در درجه نخست عبارتست از شناسایی تمامی پیامدهای ناخواسته که ممکن است روی دهد و سپس شناسایی خطراتی که در صورت تحقق، سبب ایجاد آن پیامد می شوند. معمول است کلیه خطراتی که منطقاً قابل پیش بینی اند، بدون توجه به بارز بودن یا نبودن ریسک آنها، در فهرست خطرات گنجانده شوند.
پس از تهیه فهرست اولیه خطرات، بارز بودن یا نبودن هریک مورد ارزیابی بیشتر قرار می گیرند.
9- تحلیل مقدماتی خطر (PHA)
PHA اغلب برای ارزیابی اولیه خطرات یک پروژه که در مراحل اولیه نظری و مهندسی قرار دارد، به کار می رود. این روش به تکمیل جزئیات طراحی نیاز ندارد، اما شناسایی خطرات محتمل را در مراحل اولیه امکان پذیر می سازد و در نتیجه به انتخاب پرمزیت ترین نحوه آرایش تسهیلات و تجهیزات کمک می کند.
10- تحلیل خطرات شغلی (JHA)
Job Hazard Analysis یک روش کیفی برای ارزیابی ریسکهای مرتبط با یک کار خاص به منظور تصمیم گیری در مورد احتیاط ها و تدارکات غیرمترقبه است (اقدامات کنترلی) که برای کاهش ریسک بایستی انجام شود.
11- تحلیل درخت خطا (FTA)
FTA یک تکنیک ارزشیابی است که از آن می توان برای تعیین علل مختلف یک رخداد خطرناک پیش بینی شده، استفاده می شود.
این تکنیک برای شناسایی علل خرابی تجهیزات تدوین شده و در ابتدا به عنوان ابزاری جهت ارزیابی قابلیت اعتماد و دسترس پذیری به کار می رفته است.
12- تحلیل درخت رخداد (ETA)
ETA برای تحلیل فرایندهای پیچیده ای مناسب است که دارای چندین لایه سیستم ایمنی یا رویه های اضطراری برای واکنش نسبت به رخداد آغازین می باشند.
13- تحلیل خطر و قابلیت بهره برداری (HAZOP)
در تحلیل HAZOP یک گروه چند تخصصی با استفاده از رویکردی سیستماتیک اقدام به شناسایی خطرات و مشکلات قابلیت بهره‌برداری می نماید که در نتیجه انحراف از محدوده مورد نظر برای شرایط فرایند رخ می دهند. رهبر مجرب گروه به صورت سیستماتیک و با استفاده از مجموعه ای از «لغات راهنما» که برای «پارامترهای فرایند» در مکانهای مجزا یا «نقاط مورد مطالعه» در سیستم فرایندکاربرد دارد، گروه را در مورد طراحی کارخانه راهنمایی می کند. «نقطه مورد مطالعه» ممکن است یک نقطه مجزا در سیستم فرایند یا خط خاصی از خطوط لوله باشد.
14- تحلیل حالات خرابی و آثار آن (FMEA)
FMEA برای شناسایی ترکیب خرابی‌هایی که ممکن است به حادثه منجر شوند، مناسب نیست. FMEA را می توان به همراه سایر تکنیکهای شناسایی خطر مانند HAZOP برای تحقیقات ویژه مانند سیستمهای ابزار دقیق ویژه یا پیچیده، به کار برد.
15- مدلسازی اثرات فیزیکی (PEM)
PEM تکنیکی است که در آن از مدلسازی ریاضی (معمولاً کامپیوتری) برای پیش‌بینی رفتار فیزیکی در شرایط حادثه استفاده می شود. از PEM به طور گسترده در QRA جهت تخمین کمی ریسک استفاده می شود. در بسیاری از تکنیکهای ارزشیابی دیگر که در آنها از مدلسازی ریاضی برای تخمین پیامدهای یک رخداد خطرناک با تواتر نامشخص یا بسیار تخمینی استفاده می شود، این تکنیک به طور گسترده ای کاربرد دارد.
16- روش ویلیام فاین (William fine)
در این روش ریسک از حاصل ضرب میزان پیامد (شدت خطر) در میزان تماس در میزان احتمال وقوع خطر به دست می آید: R = P * C * E
17- ارزشیابی اقدامات کاهش ریسک
رتبه بندی کلی اقدامات کاهش ریسک عبارتست از:
-
الف) پیشگیری
-
ب) کشف
-
ج) کنترل
-
د) کاهش
-
ه) پاسخ در شرایط اضطراری
همواره در درجه نخست بایستی توجه ویژه ای به اقدامات کاهش ریسک معطوف شود، چرا که موجب حذف یا کاهش احتمال وقوع رخدادهای خطرناک می شوند. کاربرد اصول طراحی ذاتا ایمن تر برای مدیریت ریسک ارجحیت دارد.
18- مثال عملی از اجرای فرایند شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک
هدف از تدوین این روش اجرایی، تشریح نحوه شناسایی مداوم خطرات HSE مربوط به فعالیتها، خدمات و محصولات، ارزیابی ریسک های مربوطه به منظور تعیین اولویت آنها جهت انجام اقدامات کنترلی به منظور کنترل ریسک و رسانیدن آن به پایین ترین حد ممکن ALARP در شرایط عملیاتی نرمال، غیرنرمال و اضطراری برای کلیه افراد، تجهیزات، مواد، محیط کار و شهرت می باشد.
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید