آشنایی با سیستم‌های اطفاء دستی حریق

سیستم‌های اطفای دستی حریق چیست؟

اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش ‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف اطفای حریق حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است. اطفای حریق مهارتی بسیار فنی است که احتیاج به دوره‌های طولانی چه در زمینه‌های عمومی مانند مقابله با آتش و چه در زمینه‌های تخصصی مانند عملیات امداد و نجات دارد. از انجا که اطفاء حریق در لحظات اولیه شروع آتش سوزی برای جلوگیری از صدمات جانی و اقتصادی اهمیت بسزائی دارد و یک اقدام سریع در امر اطفاء نه تنها میتواند از توسعه آتش جلوگیری بعمل آورد بلکه با خفه کردن آتش در نطفه، خسارات ناشی از آنرا به حداقل میرساند .برای این منظور از سالها قبل کارخانجات زیادی در کشورهای دنیا اقدام به طرح و ساخت وسائل مبارزه با حریق نموده اند که سیستم های اطفاء دستی حریق از آن جمله می باشند.

مخاطبان دوره آشنایی با سیستم‌های اطفای دستی حریق

1- مهندسان و کارشناسان

2- علاقه مندان و دانشجویان رشته های ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)

سرفصل دوره آشنایی با سیستم‌های اطفای دستی حریق

1- تاریخچه آتش نشانی در ایران و تهران

حدود یکصد و پنجاه سال پیش قوای روسیه تزاری به لحاظ اشراف سیاسی و اجتماعی بر شهر تبریز که آن زمان پایتخت و مقر ولیعهد بوده و به صرف حفظ منافع مادی خود یک واحد آتش نشانی در این شهر ایجاد می نماید. این واحد را می توان اولین واحد آتش نشانی در ایران نامید و لوازم و تجهیزاتی نیز از آن باقی مانده است که در موزه آتش نشانی تهران نگهداری می شود.

2- چرا نیاز به سیستم آتش نشانی و اطفاء حریق داریم؟

• پیشگیری از بروز آتش سوزی
• محافظت از ساختمان در برابر حریق
• تأمین سلامت کارکنان در ساختمان
• به حداقل رساندن خسارت های مالی و اقتصادی

3- ضرورت آموزش

توانایی استفاده صحیح این وسایل و دستگاهها در اطفاء حریق بسیار مؤثر است و درصورتی که افراد توانایی کاربرد صحیح آنها را نداشته باشند (با وجود دستگاههای خاموش کنندة بسیار)، حریق از کنترل خارج شده و خسارات و زیانهای فراوانی را باعث می‌شود.

4- چهار عامل عمده ایجاد حریق

• پدیده های طبیعی نظیر رعد و برق
• خطاهای انسانی ( کبریت، ته سیگار... )
• نواقص فنی ( سیم کشی ها و وسایل برقی..)
• آتش سوزی های عمدی ( خودکشی، کینه توزی، پوشش جرم و...)

5- علل و شرایط بروز حریق

• اصطکاک
• آتش گیری مستقیم
• افزایش تدریجی دما
• واکنش های شیمیائی
• تمرکز پرتوهای مرئی و غیر مرئی

6- عوامل مؤثر بر گسترش و شدت حریق

     عوامل زیر می توانند بر گسترش حریق مؤثر باشند:

• سطح ماده سوختنی
• افزایش دسترسی به اکسیژن
• ثبات شیمیایی ماده سوختنی

7- محصولات حریق

• ذرات
• شعله
• گرما یا انرژی
• گازها و بخارت حاصل از حریق

8- فازهای حریق

• فاز اول یا فاز شروع حریق
• فاز دوم یا سوختن آزاد
• فاز سوم یا سوختن کند
• فاز برگشت شعله

9- تقسیم بندی مکان ها از نظر خطر حریق

• مکان های کم خطر: در این مکان ها مقدار مواد قابل احتراق یا به طور کلی بار آتش گیری کم بوده و گسترش حریق زیاد نیست. دانسیته مواد سوختنی در این دسته به طور متوسط تا 50 کیلوگرم بر متر مکعب است.
• مکان های با خطر متوسط: دانسیته مواد سوختنی به طور متوسط در این اماکن بین 100-50 کیلوگرم بر متر مکعب است.
• مکان های پرخطر: در این اماکن مقدار ذخیره مواد قابل اشتعال زیاد بوده و در صورت بروز حریق،‌ آتش‌سوزی‌های شدیدی بوجود می آید.

10- دسته بندی انواع حریق

برای سهولت در پیشگیری و کنترل آتش سوزی،‌ حریق ها را برحسب ماهیت مواد سوختنی به دسته های مختلفی تقسیم بندی می کنند. در امریکا و ژاپن توسط مراجع رسمی حریق در چهار دسته (A,B,C,D)، در اروپا و استرالیا به پنج دسته ( A,B,C,D,E) تقسیم بندی شده است.

11- روش های عمومی اطفاء حریق

• سد کردن یا حذف ماده سوختنی
• سرد کردن ( توسط آب، دی اکسید کربن)
• رقیق کردن هوا ( نیتروژن و دی اکسید کربن)
• کنترل واکنش های زنجیره ای ( هالن و پودرهای مخصوص)
• خفه کردن ( توسط کف، دی اکسید کربن، خاک، ماسه و خاک)

12- شناخت خاموش‌کننده های دستی

خاموش کنندة دستی به وسیله ای گفته می شود که برای مبارزه با آتش‌سوزی طراحی و ساخته شده است و با حداکثر 14 کیلو یا 14 لیتر ظرفیت مواد خاموش کن یک نفر به راحتی قادر به حمل و استفاده از آن باشد. انواع بزرگتر این وسایل به روی چرخ، ارابه یا خودرو قرار داده می‌شود و یا به طور ثابت در اماکن نصب می گردد.

13- انواع مواد اطفاء حریق خاموش کننده‌ها

     پنج نوع مواد اطفاء کننده با کار برد متفاوت در خاموش کننده‌های ذیل وجود دارد :

• خاموش کننده‌های محتوی آب
• خاموش کننده‌های محتوی پودر
• خاموش کننده‌های محتوی گاز
• خاموش کننده‌های محتوی کف
• خاموش کننده‌های محتوی مواد هالوژنه

14- تجهیزات خاموش کننده

     بر اساس شیوه اطفاء حریق،‌ میزان گسترش حریق و نوع حریق تجهیزات متنوعی وجود دارد. انواع این تجهیزات شامل دو گروه عمده می‌باشد:

• تجهیزات متحرک
• تجهیزات ثابت

15- انواع خاموش کننده‌ها

• هالوژن
• خاموش کننده آب و هوا
• خاموش کننده‌های پودری
• خاموش کنندۀ گازی CO2

16- شناسائی انواع خاموش‌کننده‌ها

   بعضی از علائم و مشخصاتی که به وسیله سازندگان ارائه می‌شود یا روشهای دیگر که در این امر می تواند مفید واقع گردد در ذیل آمده است :

• استاندارد
• حروف
• شناسایی از روی قطعات دستگاه
• شناسایی نوع خاموش کننده از طریق رنگ بدنه سیلندر

17- نکات مهم در به کارگیری خاموش ‌کننده‌های دستی

• تعداد آن ها بایستی متناسب با نوع حریق و فضای مورد نظر باشد.
• برای هر محل بیش از یک دستگاه خاموش کننده پیش‌بینی شود.
• فاصله دو کپسول نبایستی از 30 متر بیشتر باشد به عبارت دیگر فاصله دسترسی افراد به خاموش کننده نباید از 30 متر بیشتر باشد.
• ارتفاع قرارگیری نباید خیلی بالا یا نزدیک زمین باشد. بهتر است ارتفاع قاعده کپسول از سطح زمین 1/1 متر بوده و بیشتر از متوسط ارتفاع آرنج افراد نباشد.

18- نکات ایمنی هنگام وقوع آتش

• سعی کنید که تمام افراد را از ساختمان بیرون ببرید.
• هیچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشوید، مگر آنکه مجهز به ماسک تنفسی باشید و کاربرد آن را بدانید
• قبل از فرار از اتاقی که در آن بسته است، ابتدا در را لمس نمایید، اگر داغ بود از خروجی های دیگر استفاده کنید
• هنگام رو به رو شدن با آتش سوزی، سرعت عمل برای نجات جان خود و مصدومان احتمالی، کاملاً‌ حیاتی است. همانطور که می دانیم آتش خیلی سریع انتشار می یابد. بنابراین بلافاصله آتش نشانی و اورژانس را خبر کنید و تا آنجا که می توانید اطلاعات کاملی در مورد بروز حادثه به آنها بدهید

جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید