سیستم‌های اطفای دستی حریق چیست؟
اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف اطفای حریق حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است. اطفای حریق مهارتی بسیار فنی است که احتیاج به دوره‌های طولانی چه در زمینه‌های عمومی مانند مقابله با آتش و چه در زمینه‌های تخصصی مانند عملیات امداد و نجات دارد. از انجا که اطفاء حریق در لحظات اولیه شروع آتش سوزی برای جلوگیری از صدمات جانی و اقتصادی اهمیت بسزائی دارد و یک اقدام سریع در امر اطفاء نه تنها میتواند از توسعه آتش جلوگیری بعمل آورد بلکه با خفه کردن آتش در نطفه، خسارات ناشی از آنرا به حداقل میرساند .برای این منظور از سالها قبل کارخانجات زیادی در کشورهای دنیا اقدام به طرح و ساخت وسائل مبارزه با حریق نموده اند که سیستم های اطفاء دستی حریق از آن جمله می باشند.
مخاطبان دوره آشنایی با سیستم‌های اطفای دستی حریق
1- مهندسان و کارشناسان
2- دانشجویان رشته های فنی و مهندسی، ایمنی و بهداشت حرفه ای
سرفصل دوره آشنایی با سیستم‌های اطفای دستی حریق
1- تاريخچه آتش نشاني در ايران و تهران
حدود يكصد و پنجاه سال پيش قواي روسيه تزاري به لحاظ اشراف سياسي و اجتماعي بر شهر تبريز كه آن زمان پايتخت و مقر وليعهد بوده و به صرف حفظ منافع مادي خود يك واحد آتش نشاني در اين شهر ايجاد مي نمايد. اين واحد را مي توان اولين واحد آتش نشاني در ايران ناميد و لوازم و تجهيزاتي نيز از آن باقي مانده است كه در موزه آتش نشاني تهران نگهداري مي شود.
2- چرا نياز به سيستم آتش نشاني و اطفاء حريق داريم؟
-
پيشگيري از بروز آتش سوزي
-
محافظت از ساختمان در برابر حريق
-
تأمين سلامت کارکنان در ساختمان
-
به حداقل رساندن خسارت هاي مالي و اقتصادي
3- ضرورت آموزش
توانايي استفاده صحيح اين وسايل و دستگاهها در اطفاء حريق بسيار مؤثر است و درصورتي كه افراد توانايي كاربرد صحيح آنها را نداشته باشند (با وجود دستگاههاي خاموش كنندة بسيار)، حريق از كنترل خارج شده و خسارات و زيانهاي فراواني را باعث می‌شود.
4- چهار عامل عمده ايجاد حريق
-
پديده هاي طبيعي نظير رعد و برق
-
خطاهاي انساني ( کبريت، ته سيگار... )
-
نواقص فني ( سيم کشي ها و وسايل برقي..)
-
آتش سوزي هاي عمدي ( خودکشي، کينه توزي، پوشش جرم و...)
5- علل و شرايط بروز حريق
-
اصطكاك
-
آتش گيري مستقيم
-
افزايش تدريجي دما
-
واكنش هاي شيميائي
-
تمركز پرتوهاي مرئي و غير مرئي
6- عوامل مؤثر بر گسترش و شدت حريق
عوامل زير مي توانند بر گسترش حريق مؤثر باشند:
-
سطح ماده سوختني
-
افزايش دسترسي به اكسيژن
-
ثبات شيميايي ماده سوختني
7- محصولات حريق
-
ذرات
-
شعله
-
گرما يا انرژي
-
گازها و بخارت حاصل از حريق
8- فازهای حریق
-
فاز اول يا فاز شروع حريق
-
فاز دوم يا سوختن آزاد
-
فاز سوم يا سوختن کند
-
فاز برگشت شعله
9- تقسيم بندي مكان ها از نظر خطر حريق
-
مكان هاي كم خطر: در اين مكان ها مقدار مواد قابل احتراق يا به طور كلي بار آتش گيري كم بوده و گسترش حريق زياد نيست. دانسيته مواد سوختني در اين دسته به طور متوسط تا 50 کیلوگرم بر متر مکعب است.
-
مكان هاي با خطر متوسط: دانسيته مواد سوختني به طور متوسط در اين اماكن بين 100-50 کیلوگرم بر متر مکعب است.
-
مكان هاي پرخطر: در اين اماكن مقدار ذخيره مواد قابل اشتعال زياد بوده و در صورت بروز حريق، آتش‌سوزي‌هاي شديدي بوجود مي آيد.
10- دسته بندي انواع حريق
براي سهولت در پيشگيري و كنترل آتش سوزي، حريق ها را برحسب ماهيت مواد سوختني به دسته هاي مختلفي تقسيم بندي مي كنند. در امريكا و ژاپن توسط مراجع رسمي حريق در چهار دسته (A,B,C,D)، در اروپا و استراليا به پنج دسته ( A,B,C,D,E) تقسيم بندي شده است.
11- روش هاي عمومي اطفاء حريق
-
سد کردن يا حذف ماده سوختني
-
سرد کردن ( توسط آب، دي اکسيد کربن)
-
رقيق کردن هوا ( نيتروژن و دي اکسيد کربن)
-
کنترل واکنش هاي زنجيره اي ( هالن و پودرهاي مخصوص)
-
خفه کردن ( توسط کف، دي اکسيد کربن، خاک، ماسه و خاک)
12- شناخت خاموش‌كننده هاي دستي
خاموش كنندة دستي به وسيله اي گفته مي شود كه براي مبارزه با آتش‌سوزي طراحي و ساخته شده است و با حداكثر 14 كيلو يا 14 ليتر ظرفيت مواد خاموش كن يك نفر به راحتي قادر به حمل و استفاده از آن باشد. انواع بزرگتر اين وسايل به روي چرخ، ارابه يا خودرو قرار داده مي‌شود و يا به طور ثابت در اماكن نصب مي گردد.
13- انواع مواد اطفاء حریق خاموش کننده‌ها
پنج نوع مواد اطفاء کننده با کار برد متفاوت در خاموش کننده‌های ذیل وجود دارد :
-
خاموش کننده‌های محتوی آب
-
خاموش کننده‌های محتوی پودر
-
خاموش کننده‌های محتوی گاز
-
خاموش کننده‌های محتوی کف
-
خاموش کننده‌های محتوی مواد هالوژنه
14- تجهيزات خاموش كننده
بر اساس شيوه اطفاء حريق، ميزان گسترش حريق و نوع حريق تجهيزات متنوعي وجود دارد. انواع اين تجهيزات شامل دو گروه عمده مي‌باشد:
-
تجهيزات متحرك
-
تجهيزات ثابت
15- انواع خاموش کننده‌ها
-
هالوژن
-
خاموش كننده آب و هوا
-
خاموش کننده‌های پودری
-
خاموش کنندة گازی CO2
16- شناسائی انواع خاموش‌کننده‌ها
بعضی از علائم و مشخصاتی که به وسیله سازندگان ارائه می‌شود یا روشهای دیگر که در این امر می تواند مفید واقع گردد در ذیل آمده است :
-
استاندارد
-
حروف
-
شناسایی از روی قطعات دستگاه
-
شناسایی نوع خاموش کننده از طریق رنگ بدنه سیلندر
17- نکات مهم در به کارگيري خاموش کننده‌هاي دستي
-
تعداد آن ها بايستي متناسب با نوع حريق و فضاي مورد نظر باشد.
-
براي هر محل بيش از يک دستگاه خاموش کننده پيش‌بيني شود.
-
فاصله دو کپسول نبايستي از 30 متر بيشتر باشد به عبارت ديگر فاصله دسترسي افراد به خاموش کننده نبايد از 30 متر بيشتر باشد.
-
ارتفاع قرارگيري نبايد خيلي بالا يا نزديک زمين باشد. بهتر است ارتفاع قاعده کپسول از سطح زمين 1/1 متر بوده و بيشتر از متوسط ارتفاع آرنج افراد نباشد.
18- نکات ایمنی هنگام وقوع آتش
-
سعي کنيد که تمام افراد را از ساختمان بيرون ببريد.
-
هيچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشويد، مگر آنکه مجهز به ماسک تنفسي باشيد و کاربرد آن را بدانيد
-
قبل از فرار از اتاقي که در آن بسته است، ابتدا در را لمس نماييد، اگر داغ بود از خروجي هاي ديگر استفاده کنيد
-
هنگام رو به رو شدن با آتش سوزي، سرعت عمل براي نجات جان خود و مصدومان احتمالي، کاملاً حياتي است. همانطور که مي دانيم آتش خيلي سريع انتشار مي يابد. بنابراين بلافاصله آتش نشاني و اورژانس را خبر کنيد و تا آنجا که مي توانيد اطلاعات کاملي در مورد بروز حادثه به آنها بدهيد
جهت مشاهده سایر دوره ها کلیک نمایید